MỤC VỤ: Đào Tạo Lãnh Đạo

Trong Môi Trường Văn Hóa Việt Nam

Như chúng ta đã biết, tính “Cộng Đồng” và tính “Trọng Dân” trong Văn hóa Việt Nam rất phù hợp với tinh thần Công Đồng Vat.II, khi định nghĩa: “Giáo Hội là Dân Thiên Chúa.”  Trọng Dân cũng chính là trọng Anh Tài trong Dân, vì Dân tin vào Anh Tài.  Người ta thường coi Anh Tài là “Nguyên Khí dựng Nước.” 

Anh Tài trong Giáo Hội ví như “Tông Đồ Giáo Dân;” như “Người Giáo Dân Lãnh Đạo.”  Vì thế, chúng ta có thể nói: “Tông Đồ Giáo Dân, Người Giáo Dân Lãnh Đạo là Nguyên-Khí-Thiêng cùng góp phần dựng nên Mùa Xuân Hội Thánh.”

Đức Thánh Giáo Hoàng Piô X, trong buổi triều yết, Ngài đã hỏi các Hồng Y:

“Hiện nay, điều gì là cần thiết hơn cả, để cứu vãn tình trạng suy sụp của Hội Thánh và thế giới?" 

Lần lượt các Hồng Y trả lời:

"Người thì nói là cần xây dựng nhiều trường học; xây thêm thánh đường; khuyến khích công việc tuyển trạch hàng giáo sĩ…” 

Đức Thánh Cha trả lời:

“Tấ cả đều không đúng.” 

Và Ngài nói:

“Điều cần thiết nhất trong lúc này, là mỗi xứ đạo, phải có một nhóm giáo dân, vừa đạo đức vừa khôn ngoan, biết nhìn xa trông rộng, cương quyết và có tinh thần tông đồ thực thụ”.[1]

Hơn nữa, “Giáo hội chưa được thiết lập thực sự, chưa sống đầy đủ, cũng chưa là dấu chỉ tuyệt hảo của Chúa Kitô giữa loài người, nếu chưa có hàng giáo dân đích thực và nếu hàng giáo dân này chưa cùng làm việc với hàng Giáo Phẩm.  Thật vậy, Phúc Âm không thể đi sâu vào tinh thần, đời sống và sinh hoạt của một dân tộc nếu không có sự hiện diện linh hoạt của giáo dân.  Do đó ngay từ khi thiết lập Giáo Hội phải hết sức chú tâm đến việc đào tạo một hàng giáo dân Kitô giáo trưởng thành.[2]

Sau đây, xin thử phác họa 3 mô hình đào luyện Giáo Dân phục vụ trong môi trường xứ đạo Việt Nam.  Ba Mô Hình này là do sự tích hợp từ Kinh Thánh, Công Đồng Vat.II,  văn minh Hiện Đại và văn hoá Dân Tộc. 

Mô hình 1: “Làm Người” theo gương Chúa Giêsu nhập thể và nhập thế.

Gồm ba chiều kích: “Thể Chất, Tinh Thần, Tâm Linh;”

Văn Hóa Á Đông:    “Tài, Đức, Sức”

Về Thể Chất: Mạnh mẽ - "Một tinh thần minh mẫn trong một cơ thể cường tráng."

Về Tinh Thần: Khôn ngoan - kính tôn, kính hiếu, kính trọng. Lắng nghe, ham học...

Về Tâm Linh: Đầy Ân Sủng. Tròn đầyTình Yêu - Gắn kết như "Cành- Cây", tràn đầy nhựa sống.

Về Tài

Cần đào luyện “Khôn ngoan - Mục vụ.”

Biết bám sát thực tế.  Hầu có thể phân định như  Solômôn.  Khả năng xem xét và săn sóc, như mục tử săn sóc đàn chiên. Khả năng hiểu biết con người và mội trường xã hội.

Có tri thức.  Có kinh nghiệm thực tế.  Biết làm việc chung và làm được việc. 

Khả năng xây dựng hiệp thông với Chúa và mọi người.  Đây là một trong những  chức năng bản chất của lãnh đạo tinh thần. Và cũng là kết quả áp dụng "Khôn ngoan - Mục vụ."

Về Đức

Trước hết là Đức Tin kiên định, vì “Nhân bất tín bất lập;” “Dân bất tín bất lập.”  Có nghĩa là làm người không có niềm tin hay không được người khác tin sẽ không làm nên cơ đồ.  Đức ái -Mục vụ: yêu thương và thực tiễn.  Làm người rất mực khiêm nhường, trung thành, chí công, không bè phái, không cục bộ địa phương.  Có ý thức.  Có tinh thần trách nhiệm.  Có khí phách.  Yêu tổ quốc.  Có lòng tự tôn Dân Tộc.

Về Sức

Làm người trẻ, khoẻ, nhiệt tình, kiên trì.  Đủ sức chịu đựng những áp lực trong vòng 8 tiếng đồng hồ từ gia đình, cộng đồng Dân Chúa, trong nội bộ giáo xứ...  Đúng như câu ngạn ngữ Latin: “Một tinh thần minh mẫn trong một cơ thể tráng kiện.”

Nhận định về tài, đức và sức

Đức Tài, cả hai là thể thống nhất.  Người ta thường chọn người có đức và dùng người có tài: “Chọn người hiền đức, dùng người tài năng;” “Tùy tài mà sử dụng;” “Vì việc mà chọn người.” 

Hiểu đúng về Đức: là người có kiến giải, có năng lực, dám đấu tranh phê bình. Họ có khi bị coi là những người kiêu căng, tự mãn, thiếu đức.  Ngược lại, có người gọi dạ bảo vâng, không có chính kiến, chẳng làm nên trò trống gì, có khi cũng vẫn được coi là có đức. 

Sức, rất quan trọng trong thời hoà bình.  Có trí thức, có đạo đức, mà không có thể lực tốt, cũng đành chịu, bỏ đi.

Mô hình 2: Sống Đạo vả Truyền Đạo một cách hữu hiệu và tự tin.

                  “Linh Đạo, Mục Vụ, Truyền Giáo”

Mô hình 3: Đi vào Vinh Quang Thiên Chúa ngay đời này.

                  “Sống: Chân, Thiện, Mỹ”

Ba Mô hình trên, còn dựa theo 3 mùa Phụng Vụ:

Mùa Vọng: Làm Người

Mùa Quanh Năm:  Sống Đạo vả Truyền Đạo

Mùa Phục Sinh: Đi vào Vinh Quang Thiên Chúa

Nội dung đào luyện chung, gồm linh đạo, mục vụ và truyền giáo. Còn đào luyện riêng những người lãnh đạo trong cộng đoàn xứ đạo về các mặt chuyên môn.  Họ cần học biết về bản chất chức năng, nhiệm vụ và hoạt động của Giáo Hội; kỹ năng lãnh đạo; văn hóa ứng xử; kỹ năng tham luận.  Trước khi làm việc, cần cho họ đi thực tế, nghiên cứu các xứ đạo nổi tiếng để có cái nhìn thực tiễn sinh động về mục vụ, văn hoá, kinh kế và hệ thống tổ chức.

Khi đã có nhân sự được đào luyện, chúng ta cần đổi mới hệ thống tổ chức xứ đạo theo chiều kích “Hiệp Thông.”  Cơ chế lãnh đạo hiệp thông, sẽ tạo môi trường cho họ đồng trách nhiệm,  phục vụ tự tin và hữu hiệu. 

“Sơ Đồ Tổ Chức Mục Vụ Giáo Xứ,” theo qui chế Hội Đồng Mục Vụ của Giáo Phận.  Đã được áp dụng thử nghiệm.  Và đã có những kết quả nhất định.  Hệ thống tổ chức mục vụ này rất phù hợp với tinh thần Công Đồng Vatican II.  Nó được hội nhập Văn Minh hiện đại và Văn Hóa Việt Nam.  Chúng tôi sẽ trình bày sau.

Kết luận

Bức tranh linh đạo cho người làm mục vụ đã khá rõ.  Linh đạo hôm nay là lớn lên trong đời sống nội tâm, nhưng không tách rời sự quan tâm nhu cầu và phục vụ đời sống con người.  Cả hai hòa quyện tương tác như hai cánh chim Phượng Hoàng nhịp nhàng vụt nhanh về phía trước. Mục vụ hôm nay là quan tâm săn sóc phục vụ con người cả hồn cả tinh thần cả xác và môi trường thế giới, như mục tử chăm sóc bảo vệ đàn chiên. 

Mục vụ ấy chính là lãnh đạo tinh thần.  Lãnh đạo tinh thần Kitô giáo là nghệ thuật dẫn Dân Chúa đạt tới ý định của Ngài.  Người lãnh đạo ý thức những thách đố, cạm bẫy thời đại và bản thân.  Định nghĩa lại về vai trò, chức năng của người lãnh đạo theo gương Chúa Giêsu: “Ta đến để phục vụ, không để được phục vụ.”[3]  Và Công Cồng Vat.II xác định: “Giáo Hội chỉ xin được phục vụ.”[4]  Như thế, “Linh đạo và mục vụ” chính là thực hiện hai giới răn trọng nhất của đạo Chúa: “Mến Chúa, Yêu Người.”

Ngoài ơn Chúa Thánh Thần, con người là yếu tố then chốt và quyết định trong mục vụ.  Muốn phát triển Giáo Hội và xã hội, trước hết cần có con người phát triển.  Phát triển nguồn nhân lực là điều kiện tiên quyết để phát triển chiến lược, và sống còn, như  ông Alvi Toffler, nhà tương lai học, đã nhận định: “Con người nào không được đào tạo, con người ấy sẽ bị xã hội loại bỏ; Dân Tộc nào không được đào tạo, Dân Tộc ấy sẽ bị đào thải.” 

Tương tự như thế, nếu Dân Chúa, đặc biệt là Giáo Dân, không được đào luyện, thì tương lai Giáo Hội Dân Chúa, sẽ như thế nào?  Vì thế, trong tương lai gần, đề nghị lập “Ngân hàng” đào luyện Giáo Dân. 

Chúng  ta đã đầu tư khá nhiều để đào tạo linh mục, tu sĩ.  Nhưng khi Công Đồng định hướng thiên niên kỷ mới là do Giáo Dân chủ động, thì việc đào tạo Giáo Dân lại không xoay kịp với định hướng.  Trước đây chúng ta thường nghe nói: “Tương lai là quá khứ hiện tại kéo dài.”  Nhưng hôm nay, theo "Tư Duy Đột Phá" thì "Mô Hình" tương lai quyết định cho phương án hiện tại. 

Đề nghị thứ hai là lập hệ thống “Đại Chủng Viện mở rộng; Tu Viện mở rộng,” dành một phần cho việc đào luyện Giáo Dân, song hành với việc đào luyện linh mục tu sĩ.  Hầu sau này họ có cơ hội cộng tác mục vụ, sẽ  hiểu biết và bình đẳng hơn. 

Đề nghị thứ ba là thiết lập trong mỗi giáo xứ, có nhà Mục Vụ.  Các trung tâm mục vụ giáo phận.  Viện Mục Vụ cấp quốc gia.  Đại Học Mục Vụ cấp Quốc Tế.  Hầu đào luyện giáo dân về cả ba Mô Hình: “Thể chất, tinh thần và tâm linh.  Linh đạo, Mục vụ, Truyền giáo.  Đi vào Vinh Quang Thiên Chúa.”

Cần chú tâm đào tạo con người phục vụ trở thành những nhà lãnh đạo có tâm và có tầm.  Có khả năng, có trình độ chuyên môn cao.  Có nhiệt huyết, đạo đức, khôn ngoan, biết nhìn xa trông rộng, kiên quyết. 

Khi có “Hàng Giáo Dân” trưởng thành, cùng làm việc với “Hàng Giáo Phẩm,”  Hội Thánh được thiết lập thực sự.[5]  Lúc ấy, chúng ta mới thấy lời tiên tri rằng: “Giáo Dân là Mùa Xuân  của Hội Thánh.”[6]

Lm. Gioankim Nguyễn Văn Hinh (D.Min.)

Các tin khác

• CÁCH DIỆT CỎ LÙNG
• NHỮNG YẾU TỐ XÂY DƯNG HẠNH PHÚC GIA ĐÌNH
• ĐỨC THÁNH CHA GẶP GỠ CÁC GIA ĐÌNH CÔNG GIÁO TRÊN THẾ GIỚI
• MỤC VỤ LÀ GÌ
• ĐÀO LUYỆN MỤC VỤ
• Kỹ Năng Văn Hoá Ứng Xử
• Kỹ Năng Tham Luận
• Kỹ Năng Lãnh Đạo
• Đào Luyện Kỹ Năng Lãnh Đạo Chuyên Biệt Cơ Sở: Mười Luật lãnh đạo
• ĐÀO LUYỆN KỸ NĂNG LÃNH ĐẠO CHUYÊN BIỆT TRONG MÔI TRƯỜNG XỨ ĐẠO

(Trang 1/3)    1 2 3