Lm. Giuse Phan Tấn Thành, OP.

Thánh Thérèse Hài Đồng Giêsu: Tác Phẩm “Linh Đạo”

I. CÁC TÁC PHẨM CỦA THÁNH Ná»® THÉRÈSE LISIEUX

Thánh Thérèse không còn phải là má»™t người xa lạ đối vá»›i các tín hữu Việt Nam, bởi vì không những thánh nữ Ä‘ã được Đức Thánh Cha Piô XI đặt làm bổn mạng các nÆ¡i truyền giáo vào năm 1927 (tức 02 năm sau khi tuyên hiển thánh), nhÆ°ng thánh nhân Ä‘ã từng có dá»± định sẽ sang Ä‘an viện Carmel Hà Ná»™i. Chúng tôi sẽ không dừng lại ở phần tiểu sá»­ cho bằng giá»›i thiệu những tác phẩm hầu giúp hiểu biết thêm về linh đạo của vị thánh.

Nói đến các tác phẩm của thánh Thérèse Lisieux, còn gọi là Thérèse Hài Đồng Giêsu, quý vị sẽ nghÄ© ngay đến truyện“Má»™t Tâm Hồn” . Tuy nhiên, cuốn truyện Ä‘ó chỉ má»›i hé mở má»™t phần về cuá»™c đời và tÆ° tưởng của vị thánh. HÆ¡n thế nữa, truyện “Má»™t Tâm Hồn” không phù hợp trung thá»±c vá»›i nguyên bản do chính tác giả viết ra, nhÆ°ng Ä‘ã được các chị em trong Dòng thêm bá»›t sá»­a đổi! Việc tìm hiểu các thủ bản của tác giả Ä‘ã trở nên má»™t đề tài sôi bỏng vào những thập niên 60-70 của thế ká»· XX. Chúng tôi xin nói qua vấn đề xuất bản các tác phẩm của Thérèse, mà phần cốt yếu là truyện “Má»™t Tâm Hồn” và các “ThÆ°”.

Truyện “Má»™t Tâm Hồn” gồm bởi 3 bản tá»± thuật viết vào 3 hoàn cảnh khác nhau. Sau Ä‘ó, 3 bản tá»± thuật này được sá»­a chữa, và thêm vào má»™t lời dẫn nhập nói về nguồn gốc gia thế, và má»™t chÆ°Æ¡ng chót thuật lại những ngày cuối đời, và được xuất bản dÆ°á»›i tá»±a đề “Tiểu sá»­ của má»™t linh hồn”. Ngoài 3 bản tá»± thuật vừa nói, Thérèse còn viết nhiều bài thÆ¡, vở kịch, lời nguyện và các thÆ°. Khác vá»›i các bản tá»± thuật được viết ra theo lệnh của bề trên, các lá thÆ° bá»™c lá»™ tâm tình cách tá»± phát hÆ¡n. Thérèse viết bức thÆ° đầu tiên khi má»›i lên 3 tuổi(nói Ä‘úng ra, Ä‘ó chỉ là viết ké vào thÆ° của Céline gá»­i cho chị Marie). Từ Ä‘ó cho đến khi qua đời, chị thánh viết trên dÆ°á»›i 265 lá thÆ° nữa.

A. Việc biên soạn truyện “Má»™t Tâm Hồn”

Thá»±c ra, chị Thérèse không hề nghÄ© tá»›i việc biên soạn tác phẩm để xuất bản. Sá»± thành hình của truyện “Má»™t Tâm Hồn” hoàn toàn có tính cách ngẫu nhiên. Má»™t buổi chiều mùa Ä‘ông năm 1894, khi Ä‘ang ngồi bên lò sưởi, Thérèse kể lại vài ká»· niệm thời thÆ¡ ấu cho các bà chị của mình Ä‘ã vào Dòng trÆ°á»›c. Chị Marie “ThánhTâm Chúa Giêsu” (Marie du Sacré Coeur, bà chị cả) ngỏ ý vá»›i Bề trên (Mẹ Agnès de Jesus, tức là chị Pauline), yêu cầu Thérèse viết lại những ká»· niệm Ä‘ó. Sau khi phân vân má»™t hồi, Bề trên tán thành đề nghị ấy. Thérèse Ä‘ã dành suốt năm 1895 để hoàn tất, và tá»›i ngày 21 tháng Giêng năm 1896, Ä‘ã có thể trao cho Bề trên tập hồi ký làm quà mừng thánh bổn mạng.[1]

Bản tường thuật thứ hai,[2] Ä‘ược viết vào những ngày 13-16 tháng 09, cÅ©ng năm 1896, theo lời yêu cầu của chị Marie ThánhTâm ChúaGiêsu. Được phép của Bề trên, chị xin Thérèse hãy thuật lại ánh sáng Ä‘ã nhận được nhân dịp tÄ©nh tâm riêng hồi đầu tháng, đặc biệt là chuyện về “con đường nhỏ”. Chính trong thủ bản này,thánh Thérèse khám phá ra Æ¡n gọi của mình giữa lòng Há»™i Thánh, Ä‘ó là Tình yêu (Dans le coeur de l’Eglise, ma Mère, je serai l’Amour).

Bản tường thuật thứ ba,[3] Ä‘ược thành hình vào những tháng cuối đời của Thérèse. Sau khi Ä‘ã nhận được các bản tường thuật, Mẹ Agnès thấy còn nhiều thiếu sót. Thérèse Ä‘ã viết khá đầy đủ về buổi thiếu thời, theo nhÆ° được yêu cầu. NhÆ°ng giai Ä‘oạn ở trong nhà Dòng thì chỉ thấy phá»›t qua. Vì thế, Mẹ Agnès (vừa mãn nhiệm kỳ Bề trên) Ä‘ã xin người kế vị là Mẹ Marie de Gonzague, yêu cầu Thérèse quảng diá»…n thêm giai Ä‘oạn sống trong dòng Carmel. Lúc Ä‘ó là vào đầu tháng 06 năm 1897, tức là 04 tháng trÆ°á»›c khi chị qua đời. Bản tường thuật này được viết trên giường bệnh, bằng bút chì.

Tóm lại, các bản tường thuật được viết ra chính yếu do sá»± vâng lời Bề trên, trong những Ä‘iều kiện bất lợi: thiếu bàn làm việc, thiếu thời gian, giấy má»±c thô sÆ¡,... Xét vì là những tá»± thuật viết cho Bề trên, thế nên tác giả không chú ý đến văn chÆ°Æ¡ng trau chuốt.

B. Việc xuất bản truyện “Má»™t Tâm Hồn”

Thérèse qua đời ngày 30/09/1897. Má»™t tháng sau, ngày 29/10/1897, Bề trên Ä‘an viện Lisieux, Mẹ Marie de Gonzague,Ä‘ã gá»­i các bản tá»± thuật của Thérèse cho linh mục Godefroid Madelain, nhờ cha đọc lại và sá»­a chữa nếu cần. Sau khi Ä‘ã đọc Ä‘i đọc lại, cha Godefroid Ä‘ã phân chia thành từng chÆ°Æ¡ng, đẽo gọt văn từ Ä‘ây Ä‘ó. Khi gá»­i trả lại thủ bản cho Mẹ Bề trên vào đầu tháng 03 năm 1898, cha Ä‘ã đề nghị nhiều sá»­a chữa. Có những Ä‘oạn (ghi nét màu xanh) cần phải bỏ khi in, lý do bởi hoặc là vì quá tÆ° riêng hay là quá cao siêu khiến cho nhiều người không hiểu. Có những Ä‘oạn lặp Ä‘i lặp lại, cÅ©ng nên loại bỏ.

Vào Ä‘úng giáp năm ngày qua đời (tức ngày 30/09/1898), truyện “Má»™t Tâm Hồn” Ä‘ược chính thức xuất bản (dày 475 trang), vá»›i phép của Giám mục Hugonin, bản quyền sở tại. Tác phẩm được tái bản nhiều lần, má»—i lần thêm má»™t số lá thÆ° hoặc bài thÆ¡ của thánh Thérèse.

Những phụ chÆ°Æ¡ng Ä‘ó, cá»™ng vào những nguồn thông tin khác nhau, Ä‘ã khiến các học giả đặt nghi vấn về đường lối xuất bản những tác phẩm của thánh Thérèse. Từ Ä‘ó bắt đầu má»™t chiến dịch truy tầm nguyên bản các bút tích. Người khởi xÆ°á»›ng chiến dịch này là cha Ubald de Alençon (đồng hÆ°Æ¡ng vá»›i thánh Thérèse). Trong má»™t bài báo đăng tại Barcelona năm 1926, cha hoài nghi về tính cách trung thá»±c của quyển sách “Má»™t Tâm Hồn”, bởi vì trình bày khuôn mặt thánh Thérèse cách ủy mị, khác vá»›i má»™t Thérèse mà cha Ä‘ã biết. Tiếp theo Ä‘ó, nhiều học giả cÅ©ng nêu nghi vấn tÆ°Æ¡ng tá»±.

Tuy nhiên, phải chờ đến năm 1942, công cuá»™c xuất bản các nguyên bản của thánh Thérèse má»›i được tiến hành. Linh mục A. Combes Ä‘ã được Ä‘an viện Lisieux chấp thuận cho nghiên cứu các thủ bản. Và có thể nói rằng, Ä‘ã có má»™t sá»± kiên quyết cÅ©ng nhÆ° gây áp lá»±c mạnh, nhà Dòng má»›i cho xuất bản các lá thÆ° của Thérèse vào năm 1948.[4] Cha A. Combes thấy vẫn còn thiếu sót, và yêu cầu nhà Dòng phải cho xuất bản hết tất cả các thủ bản của thánh Thérèse, ngõ hầu có thể biết rõ toàn bá»™ bản lÄ©nh và tÆ° tưởng của tác giả. Đến lượt các Bề trên Dòng Nam Carmel phải can thiệp thì Ä‘an viện Lisieux má»›i chịu cho phát hành tất cả các thủ bản.

Từ năm 1956, lần lượt các thủ bản được Ä‘Æ°a ra ánh sáng, khởi đầu là bản chụp của 3 bản tá»± thuật (Manuscrits autobiographiques de Sainte Therese de l’Enfant Jesus). Việc xuất bản các tác phẩm Ä‘ã hoàn tất vào năm 1973, ká»· niệm bách chu niên Thérèse chào đời (Edition du Centenaire). Toàn bá»™ các tác phẩm được chia thành 8 quyển:

1. Các bản tá»± thuật (Manuscrits autobiographiques), vá»›i những lời dẫn nhập, chú thích.

2. Truyện “Má»™t Tâm Hồn”, theo ấn bản đầu tiên vào năm 1898.

3-4. Các lá thÆ° (Correspondance génerale). Trong số 266 lá thÆ°, có 199 thÆ° do Thérèse viết; phần còn lại là những trích dẫn các chá»— nhắc tá»›i các bức thÆ° của tác giả.

5. Các bài thÆ¡ (Poésies). Gồm 54 bài thÆ¡ do Thérèse sáng tác nhân dịp má»™t lá»… nào Ä‘ó trong cá»™ng Ä‘oàn (thí dụ: khấn dòng). Hầu hết các bài thÆ¡ là những lời nguyện.

6. Các vở kịch (Théâtre au Carmel - Récréations pieuses) và các lời nguyện (Prières): Gồm 8 vở kịch soạn ra để giúp vui cho cá»™ng Ä‘oàn; và 21 lời nguyện. Trong số các lời nguyện, quan trọng nhất là bản kinh dâng mình cho Tình Yêu lân tuất.

7. Những cuá»™c Ä‘àm thoại cuối cùng (Les derniers entretiens). Các tÆ° tưởng, tâm tình, Æ°á»›c ao, do chị em thu lại nhÆ° là chúc thÆ° của thánh nữ, trong thời gian 06 tháng cuối của cuá»™c đời.

8. Những lời chót (Novissima Verba). Thuật lại những cuá»™c Ä‘àm thoại cuối, do Mẹ Agnès ghi lại.

DÄ© nhiên, để hiểu biết hÆ¡n về cuá»™c đời của thánh Thérèse, các sá»­ gia còn phải đối chiếu các tác phẩm vừa kể vá»›i những nguồn sá»­ liệu khác nữa. Đừng kể những tài liệu nói về hoàn cảnh chính trị tôn giáo tại Pháp vào thế ká»· XX (được coi nhÆ° là bối cảnh), má»™t nguồn tÆ° liệu quan trọng khác là lịch sá»­ của Ä‘an viện Carmel tại Lisieux.[5] Äan viện này được thành lập năm 1838, nghÄ©a là 50 năm trÆ°á»›c khi Thérèse gia nhập.[6] Lúc Ä‘ó, Ä‘an viện Ä‘ã có 24 nữ Ä‘an sÄ©, trong số Ä‘ó có 02 người là chị ruá»™t của Thérèse: Pauline (Agnes), vào Đan viện năm 1882 và Marie vào năm 1886. Chị Pauline làm Bề trên Lisieux từ năm 1893-1896 (20/02/1893- 20/03/1896), và hầu nhÆ° liên tục trong suốt ná»­a đầu thế ká»· XX, cho tá»›i khi qua đời vào năm 1951. Nên biếtthêm, má»™t người chị nữa của Thérèse tên là Céline, sau khi thân phụ qua đời, cÅ©ng vào Đan viện Lisieux năm 1894 (tức 06 năm sau khi Thérèse gia nhập Đan viện). NhÆ° vậy, vào đầu năm 1897, trong tổng số 25 nữ Ä‘an sÄ© của Ä‘an viện Lisieux, thì có 04 chị em ruá»™t của gia Ä‘ình Thérèse, cá»™ng thêm má»™t người chị họ là Marie Guérin.

Má»™t nguồn tài liệu khá quan trọng để hiểu biết về thánh Thérèse chính là hồ sÆ¡ án phong thánh, khởi đầu từ năm 1907 tại cấp Giáo phận,[7] và từ năm 1915 ở cấp Tòa Thánh.[8] Vào dịp bách chu niên sinh nhật của thánh nữ, toàn thể hồ sÆ¡ được tái bản, gồm 02 chặng: Chặng tòa án cấp Giáo phận và Chặng tòa án cấp Tòa Thánh.[9]

Dá»±a theo các nguồn tÆ° liệu vừa nói, chúng ta sẽ tìm hiểu học thuyết về “Con Đường Nhỏ”hoặc “Con Đường ThÆ¡ Bé”, má»™t nét má»›i mà thánh Thérèse Ä‘óng góp cho lịch sá»­ linh đạo Kitô giáo.

II. CON ĐƯỜNG NHỎ CỦA THÁNH THÉRÈSE

Chúng tôi Ä‘ã giá»›i thiệu sÆ¡ qua những nguồn tÆ° liệu để hiểu biết cuá»™c đời và tÆ° tưởng của thánh Thérèse. Ngoài những tác phẩm mang tính cách tá»± thuật, các sá»­ gia còn phải đối chiếu vá»›i bối cảnh chính trị, xã há»™i, tôn giáo thời Ä‘ó nữa. Thêm vào Ä‘ó, má»™t khung cảnh không thể nào bỏ qua là bầu khí đạo đức của Ä‘an viện Carmel tại Lisieux. Sá»± kiện mà thánh Thérèse Ä‘ã có lòng tôn kính đối vá»›i “Thánh nhan Chúa Giêsu” không phải là chuyện tình cờ ngẫu nhiên, nhÆ°ng dá»±a theo thói tục mà Mẹ Geneviève (sáng lập Ä‘an viện Lisieux: 1805-1891) Ä‘ã du nhập từ Ä‘an viện Tours. Có tác giả còn cho rằng, linh đạo của Lisieux vào thế ká»· XIX chịu ảnh hưởng của trường phái Pháp quốc (De Bérulle, Charles Gay, nhấn mạnh tá»›i hy sinh đền tạ, hiến tế) hÆ¡n truyền thống Dòng Carmel (Gioan thánh giá, Thérèse Avila)! Trên thá»±c tế, trong suốt cuá»™c đời của Thérèse tại Lisieux, Ä‘an viện này hầu nhÆ° không có liên lạc gì vá»›i các cha Dòng Carmel hết. Vì lý do thời gian eo hẹp, chúng tôi không thể Ä‘i sâu vào hết các chi tiết, nhÆ°ng chỉ giá»›i hạn vào vài nét đặc trÆ°ng của linh đạo thánh Thérèse Lisieux. Linh đạo này không phải là kết quả của má»™t cuá»™c nghiên cứu truy tầm các sách vở trong thÆ° viện, nhÆ°ng là cảm nghiệm bản thân về mối tÆ°Æ¡ng quan vá»›i Thiên Chúa. Vì thế, thay vì trình bày tÆ° tưởng của tác giả theo hệ thống mạch lạc, chúng tôi áp dụng má»™t phÆ°Æ¡ng pháp khác, Ä‘ó là theo dõi những bÆ°á»›c thăng trầm của cuá»™c cảm nghiệm này. Thá»±c vậy, nhÆ° chúng ta sẽ thấy, “Con Đường Nhỏ” của thánh Thérèse không phải trÆ¡n tru bằng phẳng nhÆ° nhiều người lầm tưởng: con đường ấy có lúc êm trôi, phẳng lặng; có lúc sóng gió và tăm tối!

A. Buổi thiếu thời

Thérèse được may mắn sinh ra trong gia Ä‘ình đạo hạnh. Ngay từ khi còn nhỏ, cô bé Ä‘ã có Æ°á»›c mÆ¡ muốn làm thánh khi đọc tiểu sá»­ các vị anh thÆ° của Pháp quốc, đặc biệt là thánh nữ Jeanne d’Arc. Tuy nhiên, từ chá»— Æ°á»›c mÆ¡ tá»›i chá»— thá»±c hiện, quãng đường không ngắn ngủi. Thérèse cÅ©ng biết rằng, đường nên thánh phải trải qua nhiều Ä‘au khổ. Cô bé cÅ©ng sá»›m nếm cảnh Ä‘au khổ: khi má»›i được 04 tuổi rưỡi (28/08/1877) Ä‘ã nếm cảnh mồ côi mẹ; lên 06 tuổi(1879), vào dịp xÆ°ng tá»™i lần đầu, em Ä‘ã được thị kiến về bệnh tình của thân phụ. Vào năm 09 tuổi (02/10/ 1882), em Ä‘ã nếm thêm má»™t cảnh chia ly khác, Ä‘ó là chị Pauline vào Ä‘an viện; từ khi mất mẹ, Thérèse coi bà chị này nhÆ° hiền mẫu. Vài tháng sau (25/03/1883), Thérèse lâm bệnh nặng: phải chăng tại vì nhá»› chị? Dù sao, thì không đầy 02 tháng sau (13/05/1883), em Ä‘ã lành bệnh nhờ sá»± chăm sóc của thân nhân, những tuần cá»­u nhật cầu nguyện, và đặc biệt là sá»± can thiệp của Đức Mẹ Maria: em thấy bức tượng Đức Mẹ đặt ở đầu giường Ä‘ã mỉm cười vá»›i mình.

Xem ra những thá»­ thách vừa nói thuá»™c về phạm vi tình cảm trong gia Ä‘ình. NhÆ°ng có má»™t cuá»™c thá»­ thách khác có lẽ ảnh hưởng nhiều tá»›i tinh thần đạo đức trong tÆ°Æ¡ng lai của Thérèse, Ä‘ó là cuá»™c khủng hoảng bối rối, xảy ra trong dịp tÄ©nh tâm ká»· niệm giáp năm ngày rÆ°á»›c lá»… vỡ lòng (17/05/1885).[10] Khi hồi tưởng lại cuá»™c khủng hoảng này (kéo dài 18 tháng), Thérèse gọi là cuá»™c tá»­ đạo.[11] Sá»± Ä‘au khổ còn tăng thêm đối vá»›i Thérèse, khi bà chị Marie rời gia Ä‘ình vào Ä‘an viện khoảng giữa tháng 10 năm 1886. Trong gia Ä‘ình, bây giờ chỉ còn có cha già vá»›i chị Céline. May thay, đến cuối tháng thì các cÆ¡n bối rối tan biến. HÆ¡n thế nữa, ra nhÆ° để bù lại, vào Ä‘êm lá»… Chúa Giáng sinh năm 1886, Thérèse Ä‘ã nhận được Æ¡n cải hoán. Sau khi Ä‘i lá»… về, Thérèse mong đợi nhận được quà nhÆ° thói quen. NhÆ°ng khi nghe thân phụ nói vá»›i chị Céline rằng, Ä‘ây là lần chót mà các con còn nhận quà Giáng sinh, Thérèse được Æ¡n soi sáng cho biết rằng thời con nít Ä‘ã qua, và cần phải lá»›n lên. Thérèse bÆ°á»›c sang giai Ä‘oạn thứ hai của cuá»™c đời.

B. Vào Dòng Carmel

Năm 1887 Ä‘ánh dấu vài bÆ°á»›c tiến nữa. Khoảng đầu năm, Thérèse lên 14 tuổi, và cảm thấy Æ°á»›c nguyện mãnh liệt muốn Ä‘i tu Dòng Carmel. NhÆ° chúng ta Ä‘ã biết, chị phải Ä‘Æ°Æ¡ng đầu vá»›i nhiều khó khăn, trÆ°á»›c là trong gia Ä‘ình, và sau là về phía ngăn trở Giáo luật. Phải chờ hÆ¡n 01 năm sau, các chÆ°á»›ng ngại má»›i được giải quyết ổn thỏa. Vào khoảng tháng 07, khi chiêm ngắm tượng Chúa chịu nạn phán ra “Tôi khát”, Thérèse Æ°á»›c ao muốn giúp Chúa. Dịp may cụ thể Ä‘ó là chị biết tin tá»­ tá»™i Pranzini sắp bị hành quyết. Chị Ä‘ã cầu nguyện xin cho anh được Æ¡n trở lại; Và lời cầu nguyện Ä‘ã mang lại công hiệu, là anh Ä‘ã ăn năn thống hối trÆ°á»›c khi chết. Chị càng thêm xác tín hÆ¡n về lòng Æ°á»›c ao cứu vá»›t các linh hồn.

Thérèse vào Ä‘an viện Carmel tại Lisieux ngày 09/04/1888 (năm ấy là lá»… Truyền Tin, được dời lại do trùng vá»›i Tuần Thánh). Khi được Đức Giám mục thẩm vấn trÆ°á»›c khi mặc áo và khấn Dòng, chị trả lời là mình Ä‘ã có ý hÆ°á»›ng Ä‘i tu ngay từ khi má»›i có trí khôn; và Ä‘á»™ng lá»±c thúc đẩy vào Dòng Carmel là để cứu các linh hồn và cầu nguyện cho các linh mục.

Khi nghÄ© đến các gian truân Ä‘ã vượt qua, Thérèse tưởng rằng ngày đặt chân vào Ä‘an viện Ä‘ánh dấu giai Ä‘oạn của sá»± bình an. Tuy nhiên, con đường thăng tiến ná»™i tâm má»›i còn ở chặng khởi đầu. Xét về tuổi tá»± nhiên, Thérèse má»›i có 15 tuổi; xét về tuổi tâm lý và siêu nhiên, chị chÆ°a thể nói là Ä‘ã trưởng thành. Dù sao, Thérèse luôn thâm tín rằng, sá»± trưởng thành siêu nhiên Ä‘òi hỏi thanh luyện thá»­ thách:

1/. Có lẽ sá»± thá»­ thách đầu tiên mà Thérèse phải Ä‘Æ°Æ¡ng đầu là mối tÆ°Æ¡ng quan tình cảm gia Ä‘ình đối vá»›i 2 người chị ruá»™t Ä‘ã vào Ä‘an viện trÆ°á»›c mình (Pauline và Marie). Các chị em trong cá»™ng Ä‘oàn không muốn thấy cảnh gia Ä‘ình trị! Các Ä‘Æ°Æ¡ng sá»± cÅ©ng biết Ä‘iều Ä‘ó, cho nên họ cÅ©ng không muốn để lá»™ tình cảm ruá»™t thịt, cÅ©ng nhÆ° bị chi phối trong các quyết định của Ä‘an viện bởi mối tÆ°Æ¡ng quan Ä‘ó. Chị Pauline (Agnes) không còn phải là hiền mẫu nhÆ° khi còn ở gia Ä‘ình nữa; chị sá»­a sai cô bé liên miên. Thérèse có dịp tập đức khiêm nhường Ä‘ã vậy, nhÆ°ng còn phải tập thanh lọc tình cảm nữa. Tuy không ngừng gắn bó vá»›i các chị, nhÆ°ng Thérèse phải cố gắng để thăng hoa nó. Mình vào Dòng là để Ä‘i theo Chúa Giêsu chứ Ä‘âu phải là Ä‘i theo các chị ruá»™t của mình? Khi thuật lại tình cảm dành cho các chị ruá»™t trong thời gian sống tại Ä‘an viện, Thérèse thú nhận là má»™t sá»± “tá»­ đạo”, má»™t cuá»™c “lÆ°u Ä‘ày”.[12]

2/. Má»™t nguồn Ä‘au khổ khác mà Thérèse phải chịu trong Ä‘an viện là bệnh tình của thân phụ. Má»™t năm trÆ°á»›c khi Thérèse vào Dòng (01/05/1887), ông cụ Ä‘ã bị cÆ¡n liệt. Bệnh tình trở thành nguy kịch hÆ¡n sau khi Thérèse rời gia Ä‘ình. Ông chỉ tham dá»± lá»… mặc áo Dòng của Thérèse(10/01/1889), nhÆ°ng vào ngày 12/02 năm ấy, ông được Ä‘Æ°a vào dưỡng trí viện tại Caen; vì thế ông vắng mặt vào dịp khấn (08/09/1890) và Ä‘á»™i lúp (24/09 cùng năm) của Thérèse. Nhà Dòng cho rằng ông ta bị bệnh tâm thần bởi vì nhá»› con cÆ°ng của mình! Thérèse chỉ biết lợi dụng cÆ¡ há»™i để suy niệm thêm về mầu nhiệm Nhan thánh Ä‘au khổ của Chúa Giêsu. Khuôn mặt ấy tuy bị khạc nhổ sỉ nhục, nhÆ°ng vẫn là dung nhan của Con Thiên Chúa. Má»™t cách tÆ°Æ¡ng tá»± nhÆ° vậy, bệnh tật của thân phụ không làm giảm Ä‘i phẩm giá của ông là con yêu quý của Thiên Chúa.

3/. Cá»™ng Ä‘oàn Ä‘an viện cÅ©ng là cÆ¡ há»™i giúp cho Thérèse trưởng thành. Nói chung, cả nhà Dòng đều quá biết cá nhân và gia Ä‘ình của chị; nhÆ°ng không vì thế mà chị được Æ°u Ä‘ãi. Trái lại là khác. Mẹ Bề trên Marie de Gonzague rất nghiêm khắc đối vá»›i Thérèse (và bà chỉ thay đổi thái Ä‘á»™ từ khi được tái cá»­ vào tháng 6 năm 1896, khi Thérèse Ä‘ã bị bệnh). Các chị em khác thì coi Thérèse là con nít, cần phải chỉ vẽ từng ly từng tí má»™t. Ngày mặc áo và ngày khấn dòng Ä‘ã bị hoãn lại từ 04 tháng đến hÆ¡n ná»­a năm Ä‘ã làm Thérèse khá buồn tủi. Cá»™ng Ä‘oàn chỉ giao cho Thérèse những công tác lặt vặt, hay phụ tá cho các chị khác, chứ không trao trách vụ quan trọng nào. Sau này, Thérèse được cá»­ làm Giáo Tập viện (1893-1897), nhÆ°ng kỳ thá»±c, chị vẫn là phụ tá cho Mẹ Marie Gonzague thôi. Vả lại, cần biết là suốt đời chị vẫn thuá»™c hàng ngÅ© tập sinh. Trong Ä‘an viện Lisieux, vì Ä‘ã có hai chị ruá»™t có quyền đầu phiếu rồi; bởi thế cá»™ng Ä‘oàn không cho Thérèse được hưởng hết mọi quyền lợi của các khấn sinh.

Đó là những cÆ¡ há»™i để Thérèse khám phá ra con đường nhỏ bé khiêm nhường. Thérèse biết mình không có khả năng làm công chuyện to lá»›n trong nhà Dòng. Thậm chí, vì sức khỏe yếu kém, nên Thérèse không được phép thá»±c hành các việc hãm mình theo nhÆ° luật Dòng quy định. Thérèse Ä‘ã biết khéo lợi dụng những hoàn cảnh ngang trái Ä‘ó để trở nên khiêm nhường; Chẳng hạn, Bề trên cho phép Thérèse được bồi dưỡng sức khỏe, được ăn nhiều hÆ¡n, nhÆ°ng trên thá»±c tế, chị phải ăn đồ thừa của những bữa trÆ°á»›c còn lại. Khổ hÆ¡n nữa, theo lời khai của Chị Guerin trong hồ sÆ¡ phong thánh, ngay từ khi vào nhà Dòng, Thérèse Ä‘ã thấy đồ ăn khó nuốt! Sá»± hãm mình Ä‘ích thá»±c của Thérèse là hãm dẹp ý riêng, không thể làm Ä‘iều mà mình muốn hoặc là phải chiều theo ý của người khác; Nhất là Thérèse khám phá rằng, Ä‘iều cốt yếu của đường trọn lành là tình yêu.

Chắc hẳn cuá»™c khám phá này mang tính cách tiệm tiến chứ không Ä‘á»™t phát. Dù vậy, chính tác giả cÅ©ng thuật lại cho vài nhật kỳ Ä‘áng nhá»›.

Vào khoảng cuối năm 1894, nhờ đọc hai Ä‘oạn Kinh Thánh (Châm ngôn 9,4; Is 66,12-13), Thérèse nhận thấy Thiên Chúa chỉ Ä‘òi hỏi có má»™t Ä‘iều, Ä‘ó là hoàn toàn tín thác nÆ¡i Tình thÆ°Æ¡ng Lân tuất của Ngài. Thay vì buồn phiền vì những yếu Ä‘uối, không có khả năng thi hành những công tác thiêng liêng mà mình muốn, Thérèse cần phải biết chấp nhận và yêu mến sá»± nhỏ bé của mình, và để cho Chúa Giêsu dẫn dắt nhÆ° trẻ thÆ¡. Đây là “Con Đường Nhỏ” mà Thérèse không những rất muốn mang ra thi hành, mà còn truyền thụ cho các Tập sinh và cho hai vị thừa sai mà chị nhận đỡ đầu.

Từ ngày 24/02/1895 trở Ä‘i, Thérèse bắt đầu thêm biệt hiệu “bé tí” vào chữ ký (la toute petite Thérèse). TrÆ°á»›c Ä‘ây trong gia Ä‘ình, người ta Ä‘ã gọi Thérèse là “cô bé” (petite Thérèse), bởi vì chị là con út.

Nên biết là Thérèse gọi linh đạo của mình là “Con Đường Nhỏ” (petite voie). Danh xÆ°ng“Đường ThÆ¡ Ấu Thiêng Liêng” (voie d’enfance spirituelle) là do Mẹ Agnes (Pauline) sá»­ dụng từ năm 1907 (tức là 10 năm sau khi Thérèse qua đời). Cho dù gọi thế nào chăng nữa, con đường Ä‘ó không Ä‘Æ¡n giản trÆ¡n tru nhÆ° nhiều người lầm tưởng. Chính Thérèse Ä‘ã nếm cảnh thá»­ thách hãi hùng khi Ä‘i vào con đường Ä‘ó.

III. CUỘC THỬ THÁCH ĐỨC TIN

Tuy rằng đạo lý “Con Đường Nhỏ” dá»±a trên bản văn Kinh Thánh, nhÆ°ng Thérèse Ä‘ã khám phá ra ý nghÄ©a bằng chính cuá»™c đời của mình, má»™t nữ Ä‘an sÄ© tầm thường trong Ä‘an viện, không được giao phó trọng trách nào hết. Theo lời tá»± thuật, Thérèse khám phá con đường Ä‘ó vào khoảng cuối năm 1894. “Con đường nhỏ” Ä‘ối lại vá»›i “con đường lá»›n”. Cả hai con đường đều nhắm tá»›i việc nên thánh. Thế nhÆ°ng, theo Thérèse, sá»± đối chọi hai con đường không phải chỉ dá»±a theo tiêu chuẩn phÆ°Æ¡ng tiện, mà nhất là dá»±a theo quan niệm về Thiên Chúa. Con đường nên thánh cổ truyền được đặt tên là “lá»›n”, bởi vì Ä‘òi hỏi phải thi hành nhiều công tác anh hùng, hoặc là trong việc khổ chế bản thân, hoặc là trong các công tác bác ái giúp đỡ tha nhân,... Con đường “nhỏ” thì chỉ sá»­ dụng những công việc tầm thường hằng ngày, nhÆ°ng được thá»±c hiện vá»›i nồng Ä‘á»™ cao của tình yêu. Thá»±c ra, Ä‘ây là Ä‘iểm nòng cốt của linh đạo Thérèse. Thánh nữ nghÄ© rằng, các chị em trong Dòng rất quảng đại khi tình nguyện lãnh nhận các việc hãm mình đền tá»™i thay có các tá»™i nhân. Thế nhÆ°ng, quan Ä‘iểm này hàm ngụ hình ảnh của má»™t Thiên Chúa công thẳng, trừng phạt các tá»™i nhân. Vì vậy mà chúng ta cần đứng ra xin lãnh hình phạt thay cho họ. Còn Thérèse thì quan niệm Thiên Chúa là Tình yêu lân tuất. Vậy sá»± khám phá ấy có ảnh hưởng gì đối vá»›i đường tu đức?

A. Tận hiến cho Tình yêu lân tuất

Năm 1895 Ä‘ã Ä‘ánh dấu má»™t chặng đường quan trọng trong cuá»™c đời của Thérèse. Được lệnh của Bề trên viết hồi ký gia Ä‘ình, Thérèse có dịp ôn lại cuá»™c đời dÆ°á»›i ánh sáng của tình yêu Chúa. Tuy nhiên, biến cố quan trọng nhất là việc dâng mình cho Tình yêu lân tuất. Có thể coi Ä‘ây là cuá»™c cải hoán lần thứ hai trong đời, tiếp theo cuá»™c cải hoán lần thứ nhất vào Ä‘êm Giáng sinh năm 1886.

Vào dịp lá»… kính Chúa Ba Ngôi (09/06/1895), Ä‘ang khi tham dá»± Thánh lá»…, Thérèse nhận được cảm hứng dâng mình cho Tình yêu lân tuất. NhÆ° vừa nói trên Ä‘ây, xÆ°a nay Ä‘ã có tục lệ dâng mình đền tạ, nghÄ©a là xin lãnh nhận hình phạt thay cho các tá»™i nhân để đền bù phép công thẳng của Chúa. NhÆ°ng Thérèse Ä‘ã khám phá rằng, Thiên Chúa là tình yêu lân tuất, chứ không phải là sá»± Công thẳng. Sá»± Công thẳng thì Ä‘òi hỏi việc bồi thường các sá»± vi phạm; còn Tình thÆ°Æ¡ng thì chỉ Ä‘òi hỏi sá»± Ä‘áp lại bằng tình thÆ°Æ¡ng. Điều mà Thiên Chúa mong đợi nÆ¡i chúng ta là dâng hiến trái tim mình để cho tình yêu Chúa thiêu đốt.

Đó là Ä‘á»™ng lá»±c thúc đẩy Thérèse tiến tá»›i việc dâng mình cho Tình yêu lân tuất của Thiên Chúa. Khởi đầu từ việc chiêm ngắm Tình yêu dạt dào của Thiên Chúa trong mầu nhiệm Ba Ngôi, nÆ¡i mà ngọn lá»­a Tình yêu bừng cháy trong hạnh phúc, Thérèse muốn để cho ngọn lá»­a Ä‘ó chiếm đọat tất cả con tim của mình. Thérèse soạn ra bản kinh dâng mình cho Tình yêu lân tuất, và tuyên đọc 02 ngày sau Ä‘ó cùng vá»›i chị Céline (má»›i vào nhà dòng từ tháng 07 năm1894, và trở thành bạn tâm giao của Thérèse).