Kỹ Năng Cao Cấp 

Trước hết là ngôn ngữ thể lý

Theo Albert Mehrabian: 7% bằng lời nói; 38% giọng nói; 55% cử chỉ, điệu bộ,  nhất là nét mặt.  Ngoài ra còn tư thế và hơi thở.  Khoảng cách thân mật từ 6 đến 18 inches.  Khoảng cách cá nhân: 4’; giữa hai người: 4’ – 12’; với dân chúng: 12’ – 20’. 

Thứ đến, về giọng

Chúng ta để ý tới sự nhấn mạnh, âm vang, âm lượng, nhịp điệu và nhịp độ.  Phải kiểm soát được điều mình nghĩ và xem đó là gì và người ta thực sự nghĩ thế nào và cảm tưởng của họ ra sao. 

Rồi, nên có một chương trình khép kín.  Mục đích của chương trình để giữ thăng bằng cuộc sống.  Cũng giống như tự kỷ ám thị, câu thần chú, phương châm mà chúng ta có thể để ở nhưng nơi thuận tiện cho dễ nhớ. 

Sau đó cần nhập vai cha mẹ, con cái và người trưởng thành.   Hơn nữa, mỗi vị trí có ngôn ngữ và thái độ sử sự khác nhau cần giải mã ẩn ngữ và siêu ngữ, khám phá ra những bí ẩn để ứng dụng vào đối thoại hầu làm sáng tỏ ngôn ngữ và bổ xung những thiếu sót về văn hóa và giới tính. 

Sau cùng, về văn hóa và giới tính, tác giả dựa theo tâm lý và kinh nghiệm, nêu lên mười ba đặc điểm của nam giới và mười ba của nữ giới cần nhận biết khi đối thoại.[1]  Ví dụ, người Ý và người Hy Lạp có khuynh hướng tranh luận lớn tiếng với nhiều cử điệu mạnh.  Người bắc Âu hay người Á Châu, kiểu này được xem là gây gỗ và bạo lực. 

Kỹ năng chủ yếu khi tình trạng xung đột

Trước hết khẳng định vấn đề, rồi đấu tranh hợp lý, và sau cùng đàm phán.  Có ba loại căn bản xung đột: kiểu thụ động, công kích, và khẳng định.  Loại khẳng định diễn tả cảm nghĩ  và ước muốn, khẳng định quyền hợp pháp của mình mà không vi phạm tới quyền lợi của người khác.  Kỹ năng này không phải bẩm sinh mà là do học tập.  Khi bạn đang xung đột với ai đó,  cả hai cần lắng nghe và diễn tả khẳng định của nhau.  Kinh nghiệm cho thấy, nhiều vấn đề được giải quyết một cách đơn giản nhờ diễn tả rõ ràng điều mà bạn đang cảm nghĩ và ước muốn.  Sự hiểu lầm thường được đánh tan và vấn đề được giải quyết mau lẹ.

Còn đấu tranh hợp lý, là tranh luận về khác biệt một cách chân thành và cởi mở mà không lớn tiếng và bạo lực.  Nó đòi hỏi những nguyên tắc trao đổi hợp lý và hòa bình, dẫn đến một giải pháp thỏa thuận hỗ tương.  Ba thái độ cần có.  Xung đột là điều không thể tránh, vì nhận thức của mỗi người về nhu cầu, khát vọng, ý kiến, sở thích, ưa chuộng, kính trọng và mục đích khác nhau.  Nhu cầu lại không có gía trị ngang nhau.  Mà cả hai lại đều muốn thắng. 

Sau đây là một số nguyên tắc đấu tranh hợp lý mà tôi thiết nghĩ là quan trọng.  Xác định thời gian và vấn đề.  Tránh vấn đề nhạy cảm và thái độ khiển trách.  Diễn tả cảm tưởng bằng “Tôi.”  Ví dụ: “Tôi cảm thấy giận” hơn là “Anh làm tôi giận”.  Khi muốn đề nghị, chúng ta nói: “Tôi muốn anh chu đáo hơn nữa” thay vì nói “Tôi muốn anh đi ngay khỏi đây.” 

Sau cùng là đàm phán.  Đàm phán có trong mọi lãnh vực.  Đàm phán là một kỹ năng giúp bạn đạt được điều ước muốn nơi người khác mà không làm xa cách họ.  Gồm bốn bước.  Trước hết là chuẩn bị.  Rồi tranh luận.  Tiếp đến là trao đổi đề nghị.  Sau cùng phân biệt cái gì đồng ý, cái gì không đồng ý, rồi cứ tiếp tục tranh luận, cho tới khi đạt thỏa thuận.  Xung đột là điều không thể tránh.  Thái độ trước xung đột sẽ quyết định thành công trong đàm phán. 

Sau đây là những nguyên tắc đạo đức trong đàm phán.  Phân biệt con người với vấn đề.  Hiểu con người.  Chú ý tới lợi ích của con người.  Lập danh sách giải pháp.  Đàm phán chọn lựa giải pháp tối ưu, một cách khôn ngoan trước những đối thủ đầy quyền lực mà lại kiên quyết không hợïp tác và chơi không đẹp.[2]

Kỹ năng quan hệ xã hội

Thành kiến và tiếp xúc.  Trước hết về thành kiến.  Thành kiến là một quan niệm do kinh nghiệm, rồi dùng kinh nghiệm đó đánh giá về người khác.  Điều này có ảnh hưởng tới quan hệ giữa hai người.  Kỹ năng rèn luyện sẽ giúp chúng ta khách quan đánh giá về con người hơn. 

Ví dụ, câu đố: nối kết chín điểm với chỉ bốn đường thẳng mà không được nhấc  bút  trong mười phút.  Người có thành kiến là người sẽ giải quyết theo kinh nghiệm là chỉ có thể vẽ hình vuông.  Nhưng giải quyết như vậy không thể được.  

Thế nên, cần di chuyển các điểm theo hình khác, sẽ trả lời được câu đố.  Tuỳ theo mỗi con người, mỗi hòan cảnh và mỗi lần, chúng ta cần suy nghĩ và sáng tạo giải pháp sẽ có đáp án trúng và hiệu quả hơn. 

Hình câu đố và giải đáp minh họa[3]

Thứ đến là tiếp xúc

Trước hết, cần phá vỡ băng giá và tiến đến đối thoại với những người cần tiếp xúc.  Đó là nghệ thuật bắt đầu.  Nhờ tuân theo một vài nguyên tắc đề nghị đơn sơ, bạn có thể bớt xấu hổ trước người lạ, và có thể nói với mọi người và mọi nơi.  Chẳng hạn hỏi về đường xá, địa chỉ, khen ngợi, một chút hài hước, sử  dụng những sự kiện đang xảy ra.  Sau đây là nghệ thuật phá vỡ băng giá: “Hỏi, nghe tích cực, và bộc bạch một chút về bản thân, để gây thiện cảm và lòng tin, tạo nên gần gũi.”[4]

   Kỹ năng đối thoại về phái tính, với trẻ em và gia đình

Về phái tính, tuỳ theo sự khôn ngoan, nhưng cũng cần nâng cao sự hiểu biết về phái tính, tránh xung đột bất cứ giá nào và nên nhờ đến các nhà chuyên môn.  Còn đối thoại với trẻ em.  Có ba kỹ năng: nghe, diễn tả và cùng giải quyết vấn đề.  Sau cùng là đối thoại gia đình.  Muốn cho gia đình đối thoại tốt, nên để cho mọi người tự do nói điều mà họ cảm, nhìn, và muốn. 

Đây là hai bài tập giúp đạt được điều đó.  Một là khi có người nói xung đột, bạn hãy viết ra, giọng và ngôn ngữ thể lý, giải thích và đâu là sứ điệp thật sự.  Hai là nghe chính mình, cũng viết xuống những gì có liên quan tới sứ điệp của mình.  Làm điều này sẽ giúp kiên nhẫn và nhờ đó sẽ khách quan và đúng đắn hơn.[5]

   Kỹ năng quần chúng  

Trước hết là kỹ năng gây ảnh hưởng tới người khác.  Thứ đến là kỹ năng đối thoại trong nhóm.  Tiếp theo là khi phải thuyết trình và sau cùng là khi phỏng vấn.  Ảnh hưởng người khác là nghệ thuật đòi hỏi hiểu biết về nguyên tắc thay đổi.  Nhưng trước hết nên biết những cái không làm thay đổi.  Đó là đe dọa, làm mất uy tín, và đặt điều kiện. 

Đây là chiến lược hữu hiệu.  Gồm những tác động: ca ngợi, vì ai cũng thích được khen; trao đổi, vì ai cũng muốn lợi, không nên để bên nào bị thiệt “có đi có lại mới toại lòng nhau”; phần thưởng: “Một miếng giữa làng bằng một sàng xó bếp; một quan tiền công không bằng một đồng tiền thưởng”;  đánh giá bằng lời và không lời, ví dụ: nói cám ơn là quan trọng, nhưng nụ cười, gật đầu, vỗ về, cái nhìn hài lòng cũng có thể tăng cường sức mạnh cho người mình hợp tác.

Còn đối thoại trong nhóm, cần nêu rõ mục đích, gợi ra sự đóng góp, xác định sự nhất trí, duy trì đạo đức và chọn kiểu lãnh đạo thích hợp.  Khi phải nói trước công chúng, cũng nên xác định mục đích cần thuyết phục ai?  Khi trình bày cần ngắn gọn và xúc tích, bố cục chặt chẽ, lý luận hợp lý, dùng hình tượng so sánh dễ hiểu, thiết thực, rõ ràng hiệu quả, có sức thuyết phục. 

Sau cùng làm thế nào để rèn luyện kỹ năng phỏng vấn đạt hiệu quả?   Tôi có thể tóm tắt chung, “Biết người biết ta.”  Nghĩa là cần biết mục đích của nhau.  Viết ra một số câu hỏi.  Chuẩn bị một số câu trả lời có liên quan tới nội dung phỏng vấn, để chứng tỏ bản lĩnh và khả năng, hầu gây ấn tượng tốt lúc khởi đầu.  Những việc làm gây ấn tượng tốt: đúng giờ, nói đúng tên, ăn mặc chỉnh tề, phong cách bình thản, thái độ lịch thiệp, trân trọng, cởi mở, lương thiện và đáng tin.  Ngoài ra còn biết bày tỏ đúng lợi ích chung mà người phỏng vấn đang quan tâm; nói chuyện hay; xây nhịp cầu liên đới.  Nói chung, nên để lại một ấn tượng tốt sau phỏng vấn là điều quan trọng.[6]

Kết luận

Kỹ năng không những đòi hỏi nhận thức, hiểu biết lý thuyết, nhưng còn phải thực hành trong đời sống.  Kỹ năng đòi hỏi thực tập, thực nghiệm.  Nghĩa là phải thực hành, tập luyện, theo một nghị trình để rèn luyện bản thân. 

Tìm hiểu gương mẫu, thực hành hầu như mỗi ngày.  Xử lý mọi lãnh vực đối thoại, từ trẻ em tới ông chủ; từ việc gỡ ngòi nổ nơi người bạn đồng nghiệp bị áp bức đến khuyên giải một người bạn bị đau khổ; từ cứu khỏi một câu nói hình thức tới sự lắng nghe hào phóng cuộc tranh luận về phái tính với những thành viên trong gia đình. 

Kỹ năng đối thoại không bẩm sinh.  Chúng còn được học hỏi, thực hành và trở thành tinh thông.  Càng thực hành, chúng ta càng thành thạo và càng sớm vui mừng đón nhận phần thưởng trong đời.  Và hơn nữa, khi thực hành, nó sẽ tác động tới đời sống và đem lại hiệu quả thiết thực. 

Sự thành công và hạnh phúc của chúng ta tuỳ thuộc phần lớn vào khả năng đối thoại.

Khi chúng ta đối thoại hữu hiệu, chúng ta có thể kết bạn và giữ bạn.  Chúng ta cũng sẽ trổi hơn trong công việc, dễ dàng giải quyết xung đột trong gia đình và tại nơi làm việc, đồng thời giữ được an vui sâu đậm trong mọi mối tương quan. 

Giống như người lái xe và bơi lội, đối thoại là một kỹ năng xem ra đơn giản nhưng đòi hỏi sự đào luyện chuyên môn mới có thể đem lại hiệu quả. 

Đặc biệt là áp dụng trong lãnh vực rao giảng tin mừng.

Lm. Gioankim Nguyễn Văn Hinh (D.Min.)

Các tin khác

• KẾT LUẬN: Lich sử và các khuôn mẫu truyền giáo
• LỊCH SỬ VÀ CÁC KHUÔN MẪU TRUYỀN GIÁO 2
• Lịch Sử Và Các Khuôn Mẫu Truyền Giáo
• LINH ĐẠO TRUYỀN GIÁO
• BỨC XÚC VỀ TRUYỀN GIÁO, PHÚC ÂM HÓA VÀ SỨ VỤ
• Sứ Điệp Ngày Quốc Tế Giới Trẻ Lần Thứ 31 Của Đức Thánh Cha Phanxicô - 2016
• BÍ TÍCH THÁNH THỂ LÀ NGUỒN MẠCH TÌNH YÊU
• ĐỐI THOẠI LIÊN TÔN
• TRUYỀN GIÁO LÀ GÌ
• ĐÀO LUYỆN TRUYỀN GIÁO

(Trang 1/3)    1 2 3