Giáo Dân Đồng Trách Nhiệm (Bênêdictô XVI)

NGƯỜI GIÁO DÂN

ĐỒNG TRÁCH NHIỆM

1. Nhận thức

1.1. Ý nghĩa

Một số không ít các văn kiện Giáo hội luôn nhắc đến giáo dân như những thành phần rất quan trọng và năng động trong Giáo hội. Như sự hợp tác thiết yếu của giáo dân vào tác vụ của các linh mục. Sự đồng trách nhiệm của các Kitô hữu đối với bản chất và hoạt động của Giáo hội. Tính đồng trách nhiệm về mục vụ của giáo dân cùng với giáo sĩ.[11]

Đồng trách nhiệm, có nghĩa là:

Mọi người cùng có trách nhiệm chung.

Không trách nhiệm bằng nhau.

Không làm cùng một việc như nhau.

Ví như chi thể trong thân thể mầu nhiệm mà Chúa Kitô là đầu:

^“11Và chính Ngài đã ban cho: Người thì làm tông đồ, kẻ thì làm tiên tri, người thì làm giảng

viên, kẻ thì làm vị chăn chiên, làm thầy dạy, ¹² cốt để chuẩn bị các thánh, cho họ sung vào

công cuộc phục vụ, mà xây dựng Thân mình Ðức Kitô, ¹³ cho đến khi chúng ta hết thảy

đạt thấu sự duy nhất trong kính tin và am tường về Con Thiên Chúa, mà nên người thành

toàn, đạt đến tầm vóc xứng với sự viên mãn của Ðức Kitô.¹⁴ Như thế ta sẽ không là trẻ

con, tròng trành trôi giạt theo mọi chiều gió đạo lý, giữa trò bịp bợm của người, giữa sự

giảo quyệt khéo bày mưu ma chước quỉ để mê hoặc; ¹⁵ trái lại, nói sự thật trong lòng mến,

ta sẽ làm cho vạn vật vươn lên tiến đến cùng Ngài, tức là Ðầu, Ðức Kitô, ¹⁶ do tự Ngài,

toàn thân được ăn khớp với nhau, đan kết với nhau, nhờ đủ thứ gân cốt giao liên, tức là

các chức vụ (trong Hội thánh), chiếu theo phép mầu (của Ngài) và mỗi bộ phận tùy theo

lường (ân lộc của Ðức Kitô) khiến cho thân mình được lớn mạnh, hầu xây dựng chính

mình trong lòng mến.[12]

Ví như người Thợ làm vườn nho:

Vâng, Nước Trời giống như chuyện gia chủ kia, vừa tảng sáng đã ra mướn thợ vào làm

việc trong vườn nho của mình. Sau khi đã thoả thuận với thợ là mỗi ngày một quan tiền,

ông sai họ vào vườn nho làm việc. Khoảng giờ thứ ba, ông lại trở ra, thấy có những người

khác ở không, đang đứng ngoài chợ.

Ông cũng bảo họ:

“Cả các anh nữa, hãy đi vào vườn nho, tôi sẽ trả cho các anh hợp lẽ công bằng”.

Họ liền đi.

Khoảng giờ thứ sáu, rồi giờ thứ chín, ông lại trở ra và cũng làm y như vậy. Khoảng giờ

mười một, ông trở ra và thấy còn có những người khác đứng đó, ông nói với họ:

“Sao các anh đứng đây suốt ngày không làm gì hết?”

Họ đáp: “Vì không ai mướn chúng tôi.”

Ông bảo họ: “Cả các anh nữa, hãy đi vào vườn nho!”[13]

Thật vậy, giáo dân vẫn luôn phải được hiểu đúng:

 Cũng là những chi thể của thân thể duy nhất, Chúa Kitô là Đầu.

Cùng là những người thợ đích thực và tích cực làm việc vườn nho của Thiên Chúa.

1.2. Mục đích

Để xây dựng Thân Thể Đức Kitô

Công đồng Vaticanô II, rồi các văn kiện sau này, cách riêng Tông huấn Kitô hữu giáo dân

nói đến các đoàn sủng, các tác vụ trong Giáo Hội là những ân huệ dồi dào của Chúa

Thánh Thần.^[14]

Giáo Hội được điều khiển và hướng dẫn nhờ Chúa Thánh Thần, Đấng ban phát các ân

huệ khác nhau, thuộc phẩm trật và đoàn sủng, cho tất cả những người đã được rửa tội,

bằng cách mời gọi họ, mỗi người theo cách thế của mình, hành động và đồng trách

nhiệm.

Giờ đây, chúng ta hãy nhìn đến các tác vụ và đoàn sủng, xem xét những liên hệ của chúng

với giáo dân và sự tham dự của họ vào đời sống Giáo Hội -Hiệp thông.[15]

Thật vậy, đã tượng hình tượng thanh trong các văn liệu Đề cương Giáo hội tại Việt Nam:

Mầu nhiệm – Hiệp thông -Sứ vụ” (2009), rồi Sứ điệp Đại hội Dân Chúa 2010, cụm từ đồng

trách nhiệm- baogồmtinh thần trách nhiệm của từng hữu thể[16]- đã tiệm tiến hình

thành mỗi lúc một rõ ràng hơn và đã thực sự vang lên cách tuyệt vời hơn trong Thư chung

“Cùng nhau bồi đắp nền văn minh tình thương và sự sống” (2011):[17]

2. Đặc điểm

2.1. Bình đẳng trong Phẩm giá

Sự hiệp thông đích thực và sâu xa trong Giáo Hội cần được thể hiện nơi từng giáo phận

cũng như giữa các giáo phận. Qua sự hợp nhất yêu thương giữa mọi thành phần Dân

Chúa như trong một gia đình, các cộng đoàn vừa là dấu chỉ vừa là trường dạy hiệp thông.

Mối tương quan giữa giám mục, linh mục, tu sĩ và giáo dân được đặt nền trên phẩm giá

bình đẳng của mọi tín hữu, cũng như tinh thần đồng trách nhiệm của từng tín hữu nơi

Thân Mình Đức Kitô trong đức tin, cậy, mến.[18]

Đức Tổng Giám mục Charles Chaput, Tổng Giáo phận Denver:

“Giáo dâncó cùng một phẩm giá như các giáo sĩ và tu sĩ. Họ không phải là những thành

viên hạng hai của Thân Mình Chúa Kitô.[19]

Đại Hội Dân Chúa mong muốn Giáo Hội tại Việt Nam củng cố sự hiệp thông và tham gia

trong đời sống Giáo Hội ở mọi cấp bậc, tạo điều kiện để mọi thành phần Dân Chúa tích

cực tham gia vào đời sống và sứ vụ của Giáo Hội”.[20]

Trên thực tế, điều này chưa được thể hiện đồng đều và rõ nét ở cấp giáo phận cũng như

giáo xứ. Vì thế, việc xây dựng một Giáo Hội hiệp thông và tham gia phải là mối quan tâm

mục vụ hàng đầu của Giáo Hội tại Việt Nam trong những năm sắp tới.[21]

2.2. Trong Mục vụ

Với tinh thần tham gia, hiệp thông đồng trách nhiệm trong đời sống mục vụ, người Kitô

hữu cần nhận biết rằng Chúa là Đấng ban tặng nhiều hơn, đúng ra là tất cả, so với những

gì Người đòi hỏi và người ta làm được, ngay cả khi làm việc vườn nho ngay từ đầu ngày,

hay giờ thứ ba, giờ thứ sáu, giờ thứ chín…

Gương đồng trách nhiệm:

“Hàng giáo sĩ và giáo dân trong giáo phận sẽ tiếp tục đồng hành và đồng trách nhiệm đối

với sứ mạng của Chúa Kitô, noi gương hai thánh bổn mạng Hội Đồng Mục Vụ Giáo xứ là

thánh linh mục Phêrô Đoàn Công Quí và thánh giáo dân Emmanuel Lê Văn Phụng.”[22]

2.3. Trong Chuyên biệt

Rõ ràng, sự kỳ vọng nơi quý chức các hội đồng, hội đoàn nói riêng, nơi giáo dân nói

chung,sẽ là những người: (1) hết lòng vì sứ vụ cùng với các giáo sĩ, các tu sĩ... để

luôn luôn tích cực làm các công việc chuyên biệt của mình trong vườn nho của Chúa tại

các giáo xứ; (2) chăm chỉ góp phần xây dựng một “Hội thánh tham gia và hiệp thông vì sứ

vụ trong tinh thần đồng trách nhiệm”.

Thật vậy, dưới ánh sáng Lời Chúa và với mục đích giúp thực hành trong mục vụ, những

sự kiện nhân trần với sự hướng dẫn của Giáo hội, tìm thấy căn cội nền tảng nhất của

mình. Bởi lẽ, không phải chỉ với trách nhiệm cá nhân (individual responsibility),[23] trách

nhiệm tập thể (collective responsibility),[24]nhưng còn là sự đồng trách nhiệmtheo

chuẩn mực của Giáo hội (ecclesiastical co-responsibility),[25] và nhất là tính đồng trách

nhiệm của các tín hữu giáo dân trong cuộc sống và trên hành trình đức tin trong Giáo Hội,

mà Công Đồng Vaticanô II mời gọi các chủ chăn hãy nhận biết:

“Người tín hữu giáo dân có quyền, nói đúng hơn, một đôi khi, có bổn phận phải nói lên cho

biết ý kiến của họ đối với những điều có liên quan đến những gì tốt lành cho Giáo hội.[26]

Công Đồng Vaticanô II đã giúp đưa ra nhiều hình ảnh rất có ý nghĩa về Giáo Hội mà theo

đó, tinh thần đồng trách nhiệm vì sứ vụ của mọi thành phần dân Chúa sẽ là tham gia và

hiệp thông. Thật vậy, Giáo Hội được diễn tả:

“Là vườn nho, là Nhiệm Thể Chúa Kitô, là Gia Đình của Thiên Chúa,”[27]

“Mọi Kitô (hữu)đều có thể là và phải là những người thợ làm vườn nho của Thiên Chúa,

“những nhà quản lý tuyệt vời ân sủng đa dạng của Thiên Chúa”. Tất cả đều được mời gọi

làm việc cho Nước Chúa:

Tùy theo sự khác biệt về ơn gọi và hoàn cảnh, về đoàn sủng và tác vụ. Đó là sự khác biệt

không những về tuổi tác, nhưng còn về giới tính và khả năng, cũng như về ơn gọi và điều

kiện sống: đó là sự khác biệt làm cho kho tàng phong phú của Giáo hội thêm sống động và

cụ thể hơn.[28]

2.4. Trong Tay nghề và Vị trí

Vấn đề chỉ là sự khác biệt của tay nghề giữa những người thợ và vị trí của họ trong chính

vườn nho Nước Chúa. Khác vị trí là chuyện tất nhiên dễ hiểu (khách quan) nhưng kém tay

nghề là chuyện cần xem lại chính mình (chủ quan). Người thợ cần có trình độ tay nghề

cao để công việc của vườn nho được trôi chảy.

3. Hành động

3.1. Giáo dục tư tưởng

Chính Đức Giáo hoàng Bênêđictô XVI, trong ý thức có những người Kitô hữu sống

bên lề Giáo Hội, xác quyết việc cần phải coi giáo dân là những người đồng trách

nhiệm trong Giáo Hội.[29]

Ngài nói:

“Cần phải thay đổi não trạng, trước hết là cái nhìn về người giáo dân, từ chỗ coi họ là

cộng tác viên của hàng giáo sĩ đến chỗ chấp nhận họ là những người đồng trách nhiệm

thật sự trong bản chấtvà trong hoạt động của Giáo Hội.[30]

3.2. Đào luyện

Muốn có tay nghề cao thì không những phải học mà còn phải hành, phải rèn luyện tập

tành.

Để có được hàng ngũ giáo dân trưởng thành, Giáo Hội đã và vẫn đang rất quan tâm đến

việc đào tạo, tốn nhiều công sức đầu tư cho việc huấn luyện, cầu nguyện và nuôi hy vọng

người giáo dân sẽ sống đúng vai trò và vị trí thế mạnh không thể thay thế của mình trong

rất nhiều lãnh vực, nhất là lãnh vực trần thế vào một tương lai không xa.

Với định hướng tổng quát về tính “đồng trách nhiệm” của các thành viên trong gia

đình Giáo Hội nói chung, Đức Hồng Y Yves Congar cũng đã từng khéo léo nói đến

tính tất yếu của việc cùng chia sẻ trách nhiệm của mọi thành viên gia đình giáo hội

địa phương.^[31]

3.3. Thay đổi cấu trúc mục vụ

Đồng thời, cần cải thiện các cấu trúc mục vụ sao cho việc đồng trách nhiệm của các

thành phần dân Chúa trong toàn bộ được thăng tiến dần lên, cùng với sự tôn trọng các ơn

gọi và vai trò tương ứng của giáo dân và những người sống đời thánh hiến.

Điều này đòi hỏi một sự thay đổi quan niệm, đặc biệt là những gì liên quan đến giáo dân.

Không còn được xem họ là những“cộng tác viên” của hàng giáo sĩ nhưng thực sự nhận

ra họ là những người“đồng trách nhiệm” trongbản chất và trong hoạt động của Giáo

Hội,nhờ đấy mà nuôi dưỡng sự đoàn kết của hàng giáo dân trưởng thành và dấn thân.[32]

Cụ thể, người tín hữu giáo dân cần sắm vai tích cực hơn, cộng tác cách đầy đủ và hiệu

quả hơn vào cánh đồng truyền giáo để thực hiện công cuộc Phúc Âm hóa và Tân Phúc

Âm hóa.[33]

Sự hiệp thông làm phát sinh sự hiệp thông và được coi chủ yếu như một sự hiệp thông

truyền giáo. Thật thế, Đức Giêsu đã nói với các môn đệ: “Không phải anh em đã chọn

Thầy, nhưng chính Thầy đã chọn anh em, và cắt cử anh em để anh em ra đi, sinh được

hoa trái, và hoa trái của anh em tồn tại”[34].

Hiệp thông và truyền giáo liên kết mật thiết với nhau, cả hai thâm nhập và bao hàm nhau,

đến độ sự hiệp thông vừa là nguồn mạch vừa là kết quả của việc truyền giáo: hiệp thông

mang tính truyền giáo và truyền giáo nhằm mục đích hiệp thông.

Luôn luôn cùng một Thánh Thần duy nhất kêu gọi và hiệp nhất Giáo Hội, sai Giáo Hội đi

rao giảng Tin Mừng “cho đến tận cùng trái đất” (Cv 1,8).[35]

4. Kết luận

4.1. Hành động trong các lãnh vực đạo đời

Ưu tiên thực hiện ơn gọi riêng của mình bằng cách sống trong trần thế, làm thấm nhập tinh

thần Tin Mừng vào mọi hành động của mình trong trần thế, để xếp đặt các việc trần thế

theo thánh ý của Thiên Chúa, người giáo dân còn được hiểu là có lợi thế hiện diện và khả

năng thích hợp để tham dự vào nhiều lãnh vực trong đạo. Thật cũng không quá khó để

nhận ra đấy là cách thức Chúa Thánh Thần hoạt động, đấy là điều Giáo Hội đang góp

công vun trồng và rất mong đợi hoa trái ngày mùa nơi sự tham gia mỗi ngày một đông hơn

của giáo dân vào công việc vườn nho của Chúa.

Trong kiểu cách mới về sự cộng tác giữa linh mục, tu sĩ và giáo dân; trong sự tham dự tích

cực vào phụng vụ, vào việc loan báo Lời Chúa, vào việc huấn giáo; trong nhiều dịch vụ và

trách vụ được trao phó cho giáo dân, và họ đã đảm nhận rất tốt; trong việc nở rộ các

nhóm, các hiệp hội, các phong trào tu đức và dấn thân; trong việc tham gia rộng rãi và rõ

nét hơn của phụ nữ vào đời sống của Giáo Hội và sự phát triển của xã hội.[36]

4.2. Đồng trách nhiệm theo chuẩn mực của Giáo Hội có nghĩa là:

Trong Giáo Hội

4.2.1. Mọi người cùng có trách nhiệm chung.

4.2.2. Không bằng nhau.

4.2.3. Không làm cùng một việc như nhau.

Nhận thức là quan trọng.

Tiếp đến là đào luyện.

Sau cùng, đổi mới cấu trúc mục vụ.

Theo tinh thần Công Đồng Vat. II. : “Lãnh Đạo Hiệp Thông.”

Điểm nhấn trong đào luyện:

Chúa Thánh Thần đang thúc bách Giáo Dân trở thành “Mùa Xuân Hội Thánh và Dân Tộc”

của Thiên Niên kỷ Mới.

KẾT LUẬN CHUNG

1. Giáo Phận:“Ưu tiên mục vụ”

Việc đào tạo tín hữu giáo dân phải nằm trong những ưu tiên của giáo phận, và hiện diện

trong các chương trình sinh hoạt mục vụ.

Làm thế nào để tất cả cố gắng của cộng đoàn (linh mục, tu sĩ, giáo dân) quy hướng về

cùng đích này.^[37]

2. Chú ý tới vai trò của Chúa Thánh Thần trong việc đào luyện.

                                                                                        Nữ Đan Viện Biển Đức

                                                                                      Thủ Đức, ngày 30-10-2013

                                                                            Lm. Gioankim Nguyễn Văn Hinh (D.Min.)

                                                                                                   (Biên soạn)

Các tin khác

• Mười hai lời khuyên của Đức Thánh Cha Phanxicô để trở thành người cừ khôi trong việc loan báo Tin Mừng
• ĐỂ GIÁO DÂN TRỞ THÀNH MÙA XUÂN MỘT CÁCH TĨNH TÂM THỜI NAY
• Mười một năm Giáo hoàng của Đức Thánh Cha Phanxicô
• CÁC NỮ PHÓ TẾ TRONG NHỮNG THẾ KỶ ĐẦU TIÊN CỦA GIÁO HỘI LÀ AI?
• Hội đồng Giám mục Việt Nam: Thư mục vụ gửi cộng đồng Dân Chúa về Giáo hội tham gia
• Có gì tại Đại hội Thánh Thể quốc gia 80 năm có một của nước Mỹ?
• Các Giám mục Pháp lên án dự luật chấm dứt sự sống
• Bài giảng tĩnh tâm Giáo triều Roma Mùa Chay 2024: Bài 3 - Ta là Mục tử Nhân lành
• MỘT THOÁNG VỀ QUI CHẾ CỦA TÒA THÁNH HỌC VIỆN CÔNG GIÁO VIỆT NAM 2023
• Tiếp kiến chung 15/11: Con người ngày nay vẫn cần Phúc Âm, cần gặp gỡ Chúa Giêsu

(Trang 1/38)    1 2 3 4 >>>