TRUNG DUNG
TRIẾT LÝ ÂM DƯƠNG
LƯỠNG LONG CHẦU NGUYỆT
MỤC VỤ "CẢ...CẢ..."
TRIẾT HỌC TRUNG DUNG[1]
(Lý Mật Am “Bán bán ca”, bài ca một nửa, một nửa.)
Trong một thế giới rộng rãi khai triển giữa trời và đất
Sống ở nơi nửa thành thị nửa thôn quê
Có vườn tược ở nửa đường lên núi nửa xuống sông
Nửa đọc sách, nửa làm ruộng, nửa buôn bán
Nửa là kẻ sĩ, nửa là bà con với bình dân
Có những đồ dùng nửa nhã nửa thô
Có ngôi nhà nửa đẹp nửa xấu
Quần áo nửa cũ nửa mới
Thức ăn nửa phong nửa kiệm
Người ở nửa khéo nửa vụng
Vợ nửa chất phác nửa khôn lanh
Tâm tình tôi nửa Phật nửa Thần tiên
Tên tuổi tôi nửa vinh hiển nửa tối tăm
Một nửa nghĩ tới Trời
Còn một nửa lo việc nhân gian
Nửa tính để ruộng, lẫm lại cho đời sau
Nửa nghĩ tới lúc thình lình chầu Diêm Vương
Uống rượu thì nửa say mới thú
Ngắm hoa thì bán khai mới đẹp
Thuyền dương nửa buồm mới khỏi lật
Ngựa ghì nửa cương mới yên ổn
Có không đầy một nửa thì mong có thêm
Có quá một nửa thì hoá chán và lo lắng
Cuộc đời trăm năm nửa vui nửa khổ
Thì hưởng một nửa là thích đáng hơn cả.
LÃO TỬ[2]
Người rất khéo thì như vụng
Người nói giỏi thì như lắp bắp
Cử động thì thắng được lạnh
Nhưng yên tĩnh thì thắng được nóng
Vậy cứ thanh tĩnh thì mọi việc sẽ đâu vào đấy
Bậc thánh nhân:
“Không tranh với ai nên không ai tranh được với mình”.
Người đánh xe giỏi không xông bừa tới trước
Người chiến đấu giỏi không giận dữ
Khéo thắng địch là không tranh với địch
Khéo dùng người là hạ mình ở dưới người
Đó là cái đức của sự không tranh
Đó là cái khéo của sự dùng người
Đó là hợp với chỗ cùng cực của Đạo Trời
Thắng mà không tự khen
Thắng mà không kiêu căng
Thắng mà không bức người
Vì vật mạnh thì có lúc suy
Trái đạo thì sớm bị tiêu diệt
LÃO TỬ
CHỦ NGHĨA HOÀ BÌNH CỦA TRUNG HOA[3]
Sắp muốn rút lại, tất phải mở ra đã
Sắp muốn làm yếu đi, tất phải làm mạnh lên đã
Sắp muốn vứt bỏ đi, tất phải làm dấy lên đã
Sắp muốn cướp lấy, tất phải cho đã
Nhu nhược thắng cương đường
Cá không nên ra khỏi vực
Lợi khí của quốc gia, không nên cho dân biết
Tìm chỗ thấp mà ở
Sông biển sở dĩ làm vua trăm hang
Vì nó khéo ở chỗ thấp hơn cả
Vì vậy nó làm vua được trăm hang
TRANG TỬ[4]
Khổng Tử thoát chết.
Quan đại công tên là Nhiệm đến vấn an: "Ông suýt chết?"
Phải.
Ông có sợ chết không?
Sợ.
Nhiệm bảo: Đây là đạo bất tử.
"Cây thẳng bị đốn trước. Giếng nước ngọt thì cạn trước". Ông có ý tô điểm tri thức để làm cho bọn ngu phải sợ, sửa cái thân để làm rõ kẻ xấu xa. Ông rực rỡ như giơ cao mặt trời mặt trăng mà đi, cho nên không tránh được hoạ. . ."
Khổng Tử đáp:
“Lời Ông thật hay!”
Trịnh Bản Kiều:
"Thông minh khó, hồ đồ cũng khó, do thông minh mà đạt được hồ đồ lại càng khó".
Người Mỹ: "Don't be too smart". Đừng nên tinh ranh quá.
Đại trí giả ngu. Người đại trí thường có vẻ như ngu.
TRANG TỬ[5]
Vấn Đề Hoạ Phúc
Truyện “Tái ông thất mã” trong sách Hoài Nam Tử:
“Một ông lão ở biên cương mất con ngựa.
Người ta lại hỏi thăm, ông bảo:
“Biết đâu đó chẳng phải là phúc?”
Ít lâu sau, con ngựa trở về, theo sau là một bày ngựa Hồ rất đẹp.
Người ta lại mừng, ông đáp:
“Biết đâu đó chẳng phải là hoạ?”
Thấy có nhiều ngựa, con ông lão đâm ham cưỡi ngựa, té gãy chân.
Người ta lại chia buồn, ông đáp:
“Biết đâu đó chẳng phải là phúc?”
Năm sau, rợ Hồ lấn cõi, tráng đinh ra trận, mười người chết tới chín.
Duy có con ông, vì khập khiễng nên khỏi ra trận mà cha con ông được sống với nhau.
Sống đời nhàn tản.
Đừng nên nổi danh quá, hữu ích quá, lo giúp đời nhiều quá.
Heo mà mập quá thì bị làm thịt để cúng tế, chim mà lông đẹp quá thì bị thợ săn bắn trước hết.
OSCAR WILDE[6]
"Đàn ông không thể sống với đàn bà được; mà không có đàn bà cũng không thể sống được".
Truyện cổ Ấn Độ:
"Thượng Đế tạo ra đàn ông trước; rồi lấy tất cả những vẻ đẹp của muôn loài để tạo nên Đàn Bà.
Rồi cho làm vợ Đàn Ông.
Đàn Ông mừng lắm. Cảm tạ rồi dắt đi.
Nhưng ít lâu sau, đem trả lại Thượng Đế, vì chịu không nổi.
Thượng Đế bằng lòng, thu hồi về.
Ít lâu sau, Đàn Ông lại xin.
Thượng Đế lại cho . . . tới lần thứ ba, lại trả lại.
Lần thứ tư, lại xin lại,
Thượng Đế cũng chịu nhưng bảo: "Từ nay vui khổ chịu lấy, đừng quấy rầy ta nữa. Lần này là lần cuối cùng đấy".
[1] Lâm Ngữ Đường, Sống Đẹp, Nxb VH, 1999, tr. 106
[2] Lâm Ngữ Đường, Sống Đẹp, Nxb VH, 1999, tr. 106-107
[3] Lâm Ngữ Đường, Sống Đẹp, Nxb VH, 1999, tr. 108-109
[4] Lâm Ngữ Đường, Sống Đẹp, Nxb VH, 1999, tr. 110-112
[5] Lâm Ngữ Đường, Sống Đẹp, Nxb VH, 1999, tr. 166-168
[6] Lâm Ngữ Đường, Sống Đẹp, Nxb VH, 1999, tr. 175
Các tin khác