Trong cuộc họp báo ngày 17/10/2023, Chủ tịch Ủy ban Thông tin cho viết về công việc của Đại hội, tập trung trong hai ngày qua vào các chủ đề như thừa tác vụ của giám mục, khả năng sửa đổi giáo luật và sự đóng góp của giáo dân. Đối với giáo sư Ryan, “chức linh mục nữ là một vấn đề nhỏ không phản ánh được nhu cầu của phụ nữ ngày nay”. Đức Hồng y Lopéz Romero báo trước: “Tiến trình này vẫn còn dài, đừng mong đợi kết luận”.
Hôm nay ăn chay và cầu nguyện cho hòa bình ở Trung Đông, đáp lại lời kêu gọi của Đức Hồng y Pierbattista Pizzaballa, Đại hội Thượng Hội đồng tiếp tục thảo luận và suy tư về nhiều chủ đề khác nhau: từ vai trò của phụ nữ đến thừa tác vụ của các Giám mục, từ sự đóng góp của giáo dân đến những cải cách có thể có của giáo luật. Paolo Ruffini, chủ tịch Ủy ban Thông tin, đã báo cáo về công việc của Đại hội, trong cuộc họp báo chí hằng ngày tại Phòng báo chí của Tòa Thánh. Bên cạnh ông có bốn vị khách mời: Đức Hồng y Cristobal Lopéz Romero của giáo phận Rabat, Đức Cha Anthony Randazzo, Giám mục giáo phận Broken Bay và là chủ tịch Liên đoàn các Hội đồng Giám mục Công giáo Châu Đại Dương, Giáo sư René Ryan và tu sĩ trẻ Dòng Tên người Nigeria Agbonkhianmeghe Emmanuel Orobator, trong số các nhà thần học nổi tiếng nhất thế giới. Cả bốn vị đều tham gia “Thượng hội đồng đầu tiên” của mình; mọi người đều nói rằng họ rất vui và được làm phong phú thêm nhở “kinh nghiệm” lắng nghe và học hỏi này.
Sửa đổi giáo luật
Như thường lệ khi bắt đầu cuộc họp, Paolo Ruffini đã thông báo về hành trình của các tham dự viên Thượng hội đồng, mà hôm nay đã nhận được một món quà là bản sao tông thư của Đức Thánh Cha về thánh Têrêsa thành Lisieux. Từ ngày hôm qua đến hôm nay, theo thông tin từ Tổng trưởng Bộ Truyền thông Tòa Thánh, họ đã thảo luận về các chủ đề được cung cấp bởi phần B2 của Tài liệu làm việc về “đồng trách nhiệm trong sứ mạng”. Chính từ “đồng trách nhiệm” đã được đề xuất thay thế từ “cộng tác” trong giáo luật, mà việc “sửa đổi” nó đã được yêu cầu. Đó không phải là một cuộc cách mạng, mà là một sự tiến triển: “Mọi thứ có thể được sửa đổi nếu nhu cầu của Giáo hội thay đổi”, Đức cha Randazzo, cũng là một nhà giáo luật, nhấn mạnh, “những thay đổi có thể được thực hiện để đáp ứng với hoàn cảnh của một số cộng đồng nhất định”.
Chức phó tế nữ và vai trò của nữ giới
Về cải cách, Đại hội Thượng hội đồng đã thảo luận về khả năng mở ra chức phó tế nữ, bằng cách trước tiên làm rõ “chính bản chất của chức phó tế”. Về vai trò của phụ nữ trong Giáo hội, theo báo cáo của Paolo Ruffini, “người ta nhắc lại rằng Chúa Giêsu đã liên kết phụ nữ với việc đi theo Ngài” và “câu hỏi được đặt ra là liệu không thể xem xét rằng những người nữ, vốn là những người đưa ra lời loan báo đầu tiên về sự Phục Sinh, cũng không thể đưa ra các bài giảng hay không”. Vị Tổng trưởng nói tiếp : người ta cũng nói rằng khi người nữ có mặt trong các hội đồng mục vụ, các quyết định “thực tế hơn và cộng đồng sáng tạo hơn”, trích dẫn một câu tục ngữ được trích dẫn trong hội trường: “Nếu bạn muốn nói về điều gì đó, hãy tập hợp một nhóm đàn ông , nhưng nếu bạn muốn làm điều gì đó, hãy tập hợp một nhóm phụ nữ ”.
Do đó, chủ đề trung tâm là về người nữ, nhưng chắc chắn không phải là chủ đề duy nhất hoặc chiếm ưu thế nhất. Cũng như vấn đề chức linh mục của phụ nữ cho đến nay vẫn chưa phải là ưu tiên: giáo sư Ryan gọi đây là một “vấn đề nhỏ“, không phản ánh nhu cầu thực sự của phụ nữ ngày nay. Bà nói : “Tôi nghĩ người ta tập trung quá nhiều vào vấn đề này và khi người ta tập trung quá nhiều vào một vấn đề, người ta quên mất điều phụ nữ trên khắp thế giới cần. Một tương lai trong đó họ được đón tiếp trong Giáo hội và trong đó tất cả những người họ yêu thương đều được đón tiếp trong Giáo hội”. Bà nhấn mạnh: “Chúng ta nên xem xét các vấn đề khác, chẳng hạn như việc phụ nữ phải lựa chọn giữa làm mẹ và nghề nghiệp, chúng ta nên làm nhiều hơn nữa để đảm bảo rằng các gia đình được hỗ trợ bằng mọi cách có thể”.
Giáo dân, linh mục, giám mục
Các báo cáo từ các nhóm nhỏ bằng các ngôn ngữ khác nhau và các bài tham luận cá nhân cũng nhấn mạnh đến các điểm khác: tầm quan trọng của giáo xứ (“không phải là trạm phục vụ mà là nơi hiệp thông”) và của cộng đoàn, đến các thừa tác vụ giáo dân vốn “không phải là những biện pháp xoa dịu tình trạng thiếu linh mục” và “không được giáo sĩ hóa” và đến việc phục vụ của các linh mục, mà “với tư cách là một cộng đồng những người đã được rửa tội, chúng ta không thể bỏ qua”.
Thư ký Ủy ban Thông tin, Sheila Worse, nhấn mạnh sự chú ý tương tự sáng nay đối với thừa tác vụ của giám mục: “Một hình ảnh hiền phụ đồng hành với chúng ta và bày tỏ tình yêu thương, sự chú ý, quan tâm”. Giám mục phải thúc đẩy đối thoại liên tôn và đại kết, ngài phải quản lý tài chính, các khía cạnh kinh tế và pháp lý, và chính để không bị đè nặng bởi những vấn đề này, ngài đã được đề xuất rằng theo một “ phong cách hiệp hành”, ngài có thể nhận được sự giúp đỡ từ các cộng tác viên và chuyên gia. “Giám mục phải hiểu rằng giáo phận không chỉ là ngài, ngài không thể làm mọi việc một mình, nhưng ngài cần sự giúp đỡ, có lẽ từ các chuyên gia”.
Đại hội cũng tập trung vào việc đào tạo liên tục các giám mục, vào mối quan hệ giữa các giám mục, tân giám mục và các linh mục, và đã nhấn mạnh sự kiện rằng các chủ chăn “không được bỏ qua việc lắng nghe các nạn nhân bị lạm dụng. Ngược lại, phải có thời gian và không gian cho kiểu nghe này”.
ĐHY Lopez Romero: chúng ta đã đi được nửa chặng đường
Vì vậy, có rất nhiều ý tưởng, có nhiều chủ đề đã được đề cập. Nhưng không có kết luận nào, ít nhất là trong giai đoạn đầu tiên này mà, như Đức Hồng y López Romero đã nêu rõ, mới chỉ là một nửa của cuộc hành trình bắt đầu vào tháng 10 năm 2021 và sẽ tiếp tục vào năm 2024. “Những gì chúng tôi sống ở Rôma đây không phải là Thượng hội đồng”, ngài nói và đồng thời nhắc lại hằng ngàn cuộc gặp gỡ được tổ chức trong hai năm qua giữa các giáo xứ, giáo phận và các cộng đồng tu trì trên khắp thế giới. Đức Hồng y nói: “Thật đáng giá… Chúng tôi thực sự đã cố gắng làm việc với đống tro tàn để có thể thắp lên một ngọn lửa mới”. “Ở giai đoạn này, chúng ta không nên chờ đợi những lời đề xuất: chúng tôi vẫn còn ít nhất một năm làm việc và tôi gần như chắc chắn rằng chúng tôi sẽ có các bổn phận phải làm. Sau đó chúng tôi sẽ rút ra kết luận để đi đến những đề xuất cụ thể hơn”.
Một viễn cảnh hoàn vũ
Giáo sư Ryan cũng nói về một khoảnh khắc “thú vị”, thậm chí “rất lý thú” đối với đời sống của Giáo hội: “Trong Thượng hội đồng này, chúng tôi có cơ hội, với tư cách là một Giáo hội hoàn vũ, lắng nghe nhiều tiếng nói khác nhau”. Sự tham gia của giáo dân là rất quan trọng trong vấn đề này. “Tất cả chúng tôi đều giống nhau, chúng tôi có những giáo huấn khác nhau, nhưng tất cả chúng tôi cùng nhau cố gắng tiếp cận những người chưa biết Chúa Kitô và Giáo hội. Và chúng tôi đang cố gắng thực hiện điều đó “theo những cách khác nhau”, bao gồm cả thông qua công nghệ kỹ thuật số, ngay cả khi một số nhóm dân cư chưa tiếp cận được chúng”. Đức Tổng Giám mục Randazzo đã lấy lại chủ đề này: “Khi chúng ta nói về tính hiệp hành của thế giới kỹ thuật số, chúng ta phải nhớ rằng có thể có một hòn đảo mà tàu thuyền rất hiếm khi đến và chỉ để mang lại nhiên liệu. Nếu thuyền không đến, thì họ không có nhiên liệu, máy phát điện không hoạt động và thậm chí họ không thể bật máy tính”, ngài nói và báo cáo kinh nghiệm của các cộng đồng “thực sự bị cô lập” ở Châu Đại Dương. Do đó, ngài mời gọi đừng nhìn sự việc “theo cách châu Âu”, nghĩa là cho rằng mọi người đều có taxi và xe lửa để đi từ nơi này đến nơi khác hoặc chẳng hạn như đi đến giáo xứ.
Chúng ta đang nói về những cộng đồng cách nhau hàng nghìn cây số trong cùng một khu vực. Đây là lý do tại sao “tại Thượng hội đồng, thật là tuyệt vời khi được ngồi vào bàn hoặc uống cà phê với mọi người từ khắp nơi trên thế giới và không chỉ đến từ các cộng đồng Giáo hội châu Âu”, Đức Cha tuyên bố và coi đó là quyết định “tài tình” của Đức Thánh Cha khi triệu tập một Thượng hội đồng như vậy.
Sự phong phú của tiến trình
Cha Orobator đồng ý rằng sự kiện này của Giáo hội “là một trong những điều mà các nhà thần học sống”, nghĩa là trở thành một phần của tiến trình mà từ đó họ có thể kín múc các nguồn lực. “Tôi tin rằng tiến trình sẽ quan trọng hơn kết quả. Điều này có thể đưa chúng ta trải nghiệm một cách thức mới để trở thành Giáo hội,” bởi vì “chúng ta sẽ được hưởng lợi từ sự khôn ngoan, những ý tưởng, những món quà độc đáo mà sự đa dạng mang lại cho Giáo hội”.
Không có sự ác tâm hay thù địch
Do đó, sự khác biệt như là một nhân đức. Trên thực tế, có nhiều “sự bất đồng” xuất hiện giữa các Thượng hội đồng, nhưng – Đức Hồng Y Lopéz Romero làm rõ – “đó không bao giờ là vấn đề đối đầu giữa các phe phái“, thậm chí cũng không phải là “thù địch và ác tâm“. Lôgic là đối thoại, chứ không phải là “đáp trả người khác”. Vấn đề không phải là trả lời các nhà báo: “Thượng hội đồng không được cưu mang để trả lời các câu hỏi của nhà báo này hay nhà báo kia, nhưng nó được cưu mang cho sự phân định của Giáo hội vốn phát sinh từ một tiến trình”, Paolo Ruffini tuyên bố khi trả lời câu hỏi của các nhà báo. Một sự phân định, nghĩa là “về cách thức mà Giáo hội có thể bước đi trong thế giới”.
Đại hội và các phương tiện truyền thông
Quả thế, khi nói về mối quan hệ giữa đại hội và thông tin, một nhà báo có mặt trong phòng báo chí đã nhấn mạnh rằng một số vấn đề – trước hết là phụ nữ và việc tiếp nhận người LGBT+ – không nên được coi là những cấu trúc báo chí đơn giản mà là những vấn đề được nhiều tín hữu quan tâm, những người đã “đầu tư” thời gian và sức lực trong giai đoạn tham vấn của tiến trình hiệp hành để thực hiện những suy tư nghiêm túc về những chủ đề này. Những người hiện đang chờ đợi câu trả lời. Về vấn đề này, Paolo Ruffini làm sáng tỏ rằng những vấn đề này là chủ đề của một cuộc trò chuyện: Thượng hội đồng chắc chắn không phải là “một bàn tròn” hay “một buổi trò chuyện”, mà là “một cuộc trò chuyện trong Thánh Thần”. Điều này sẽ dẫn đến “một báo cáo tổng hợp vốn sẽ được gửi lại cho dân Chúa và sau đó sẽ có một đại hội khác”. Đó vẫn là một tiến trình lâu dài, như Đức Hồng Y Lopéz Romero đã nói, đòi hỏi “sự kiên nhẫn và hy vọng”.
Tý Linh
(theo Salvatore Cernuzio , Vatican News)
