« Tôi nài xin Thiên Chúa soi sáng và hướng dẫn anh chị em, để trong cuộc sống và trong các tương quan với chính quyền dân sự và với tất cả mọi người, không phân biệt tôn giáo, sắc tộc hay văn hoá, anh chị em biết cách làm chứng cho tình yêu và lòng bác ái của Chúa Giêsu, để tôn vinh Thiên Chúa ».
Đó là lời cầu xin và cũng là lời mời gọi của Đức Thánh Cha Phanxicô đối với người Công giáo Việt Nam, trong bức thư gởi cho cộng đoàn dân Chúa tại Việt Nam đề ngày 8/9/2023, và được Tòa Thánh phổ biến vào ngày 29/9/2023. Qua thư này, ngài khen ngợi đức tin của người tín hữu Công giáo Việt Nam và đồng thời tiếp tục mời gọi họ sống đức tin và « làm chứng cho tình yêu và lòng bác ái của Chúa Giêsu » giữa lòng dân tộc. Và để làm được như thế, Đức Thánh Cha mời gọi « can đảm theo gương Chúa Giêsu ».
Kitô hữu tốt, công dân tốt và quyền tự do tôn giáo
« Anh chị em là con cái của Hội Thánh và đồng thời là công dân Việt Nam », Đức Phanxicô nhắc nhở như thế và nhấn mạnh vai trò của các Kitô hữu là « sống Phúc Âm giữa lòng dân tộc và đồng hành với dân tộc qua nỗ lực phát triển quân bình về xã hội và kinh tế ». Và chính khi « đem tinh thần Phúc Âm vào các thực tại trần thế », mà « họ sẽ thể hiện căn tính của mình là người Kitô hữu tốt và là công dân tốt ». Tuy nhiên, về phương diện này, Đức Thánh Cha cũng lưu ý rằng « các tín hữu Công giáo có thể thúc đẩy đối thoại và mang lại niềm hy vọng cho đất nước bất cứ khi nào những điều kiện thuận lợi cho việc thực thi quyền tự do tôn giáo được thực thi ».
Ở đây, nhắc lại diễn văn của Đức Bênêđíctô XVI cho các Giám mục Việt Nam, vào năm 2009, Đức Phanxicô nhấn mạnh rằng Giáo hội « kêu gọi các tín hữu hãy chân thành dấn thân xây dựng một xã hội chính trực, liên đới và công bằng. Hội Thánh tuyệt đối không có ý định thay thế các vị lãnh đạo chính quyền, nhưng chỉ ước mong có thể tham gia cách chính đáng vào đời sống của đất nước, để phục vụ dân tộc, trong tinh thần đối thoại và cộng tác với sự tôn trọng ».
Cùng nhau tìm con đường tốt nhất
Hai tháng sau khi ký kết thỏa thuận giữa Tòa Thánh và Việt Nam về tình trạng thường trú của vị Đại diện Tòa Thánh, Đức Thánh Cha giải thích trong bức thư về ý nghĩa của thỏa thuận này. Ngài bày tỏ « niềm hy vọng vị Đại diện Toà Thánh sẽ là cầu nối để phát triển quan hệ song phương ». Nhắc lại cuộc gặp gỡ với Chủ tịch nước Viêt Nam Võ Văn Thưởng vào ngày 27/7 vừa qua, Đức Thánh Cha nhấn mạnh rằng « cuộc gặp này có ý nghĩa quan trọng trong tiến trình tăng cường mối quan hệ giữa Toà Thánh và Việt Nam » để « cả hai bên đã có thể cùng nhau tiến tới và sẽ còn tiến nữa, nhờ nhìn nhận những điểm tương đồng và tôn trọng những khác biệt ». Và đặc biệt hơn nữa, « hai bên đã có thể đồng hành, lắng nghe nhau và hiểu nhau. Dù mỗi bên có sự khác biệt về lịch sử và kinh nghiệm sống, nhưng điều đó không thể ngăn cản cùng nhau đi tìm con đường tốt nhất để phục vụ thiện ích của dân tộc Việt Nam và Hội Thánh ».
Ưu tiên thực thi bác ái, thước đo của lòng tin
Điều quan trọng mà Đức Thánh Cha Phanxicô nhắc nhở các Kitô hữu Việt Nam để trở thành « ánh sáng cho trần gian » và « muối cho đời », và để ý thức rằng « đức ái là thước đo của đức tin, và đức tin là linh hồn của đức ái », đó là « ưu tiên thực thi bác ái, bằng cách sống Phúc Âm giữa lòng dân tộc » « với tư cách là những tín hữu có trách nhiệm và đáng tin”. Tuy nhiên, Đức Thánh Cha lưu ý : « Cần thực thi bác ái một cách cụ thể, nghĩa là phải có một quyết định hành động cụ thể cho con người ». Đặc biệt, « các Kitô hữu … được mời gọi lắng nghe tiếng than khóc của người nghèo khổ ». Và việc « làm chứng cho tình yêu và lòng bác ái của Chúa Kitô » này cũng được thể hiện ở chỗ « anh chị em tham gia vào đời sống cộng đoàn qua việc yêu thương nhau, chân thành lắng nghe và thực thi đức ái, ngay cả với những anh chị em không cùng niềm tin, bằng cách quan tâm chăm sóc những người yếu kém và những người cùng khổ nhất ». Và « chính tinh thần này đã không ngừng thúc đẩy cộng đoàn Công giáo của anh chị em có những đóng góp tích cực và ý nghĩa để phục vụ dân tộc, đặc biệt trong đại dịch Covid-19 ».
Xây dựng hòa bình
Qua thư này, nhắc lại thông điệp Pacem in terris của Đức Gioan XXIII sáu mươi năm trước, Đức Thánh Cha Phanxicô cũng không quên làm vang vọng lại sứ điệp của vị tiền nhiệm bằng cách mời gọi người Kitô hữu Việt Nam trở thành những người « chung sức xây dựng hòa bình », ý thức rằng « khi gặp gỡ và đàm phán với nhau, người ta sẽ nhận thức rõ hơn mối dây liên kết họ với nhau phát xuất từ chỗ cùng mang chung một bản tính nhân loại, và họ cũng khám phá ra rằng một trong những đòi hỏi sâu xa nhất của bản tính nhân loại chung là giữa họ với nhau và giữa các dân tộc, chính tình yêu phải ngự trị, chứ không phải nỗi sợ hãi ». Để từ đó, được « Thiên Chúa soi sáng và hướng dẫn », « trong cuộc sống và trong các tương quan với chính quyền dân sự và với tất cả mọi người, không phân biệt tôn giáo, sắc tộc hay văn hoá, anh chị em biết cách làm chứng cho tình yêu và lòng bác ái của Chúa Giêsu, để tôn vinh Thiên Chúa ».
Vai trò của các Giám mục Việt Nam
Ngoài việc nhắc lại diễn văn của Đức Bênêđíctô XVI cho các Giám mục Việt Nam vào năm 2009 về việc Giáo hội « tuyệt đối không có ý định thay thế các vị lãnh đạo chính quyền, nhưng chỉ ước mong có thể tham gia cách chính đáng vào đời sống của đất nước …», bức thư của Đức Thánh Cha Phanxicô còn cho thấy vai trò tích cực của Hội đồng Giám mục Việt Nam, mà « nhờ sự khuyến khích của từng Giám mục và Hội đồng Giám mục, Hội Thánh tại Việt Nam đã chứng tỏ mình là men trong xã hội, bằng cách đồng hành với sự phát triển của xã hội và đóng góp vào sự phát triển ấy với tư cách là những tín hữu có trách nhiệm và đáng tin ». Nhắc lại thư mục vụ năm nay của HĐGM Việt Nam, Đức Thánh Cha cũng lưu ý « các Giám mục của anh chị em đã nhắc nhở và thúc đẩy anh chị em tham gia vào đời sống cộng đoàn qua việc yêu thương nhau, chân thành lắng nghe và thực thi đức ái, ngay cả với những anh chị em không cùng niềm tin…»
Can đảm theo gương Chúa Giêsu
Trong suốt bức thư, Đức Phanxicô không quên khen ngợi « đức tin của Hội Thánh Công giáo trên quê hương của anh chị em được sinh ra và lớn mạnh qua bao thế hệ » và đồng thời khích lệ “các tín hữu Công giáo vốn luôn sẵn sàng đáp ứng những nhu cầu thường ngày của tha nhân một cách hiệu quả và tham gia đóng góp cho thiện ích chung trong mọi lĩnh vực của đời sống xã hội trên đất nước mình ».
Để kết thúc, Đức Thánh Cha « xin Chúa là Cha giàu lòng thương xót chúc lành và ban muôn ân sủng cho toàn thể Hội Thánh Công giáo tại Việt Nam, cũng như cho đất nước và dân tộc Việt Nam yêu dấu » và đồng thời bày tỏ niềm hy vọng rằng « anh chị em, quý Giám mục, Linh mục, Tu sĩ và toàn thể Dân Chúa, sẽ trở nên can đảm theo gương Chúa Giêsu ».
Tý Linh
(xin đọc nguyên văn bức thư bằng tiếng Việt ở đây)
