MỤC VỤ
TRUYỀN & THUYẾT[1]
“TÂM KẾT TÂM”
Lm. Nguyễn Văn Hinh (D.Min)
Dẫn nhập
Một trong những nghệ thuật căn bản truyền thông và thuyết giảng, theo Á Đông: Trọng tình, nên “Tâm kết Tâm”. Người truyền thông và giảng thuyết: “Nhìn cử tọa, nhắm quần chúng và nối kết trái tim của mình với trái tim của người nghe”. Nguyên tắc nổi tiếng: “Để nói tốt, chỉ cần yêu nhiều là đủ[2]” (Cor ad cor loquitur). Trái tim nối kết trái tim. Tình yêu gặp tình yêu. Nghe bằng trái tim; nói bằng trái tim theo sự thật, trong tình bác ái[3]. Lời mời gọi nói và nghe bằng trái tim chất vấn thời đại chúng ta cách triệt để, vốn dễ đi đến sự dửng dưng và phẫn nộ, thậm chí đôi khi dựa trên cơ sở thông tin sai lệch, bóp méo và công cụ hóa sự thật[4]. Sau đây, tôi xin chia sẻ mục vụ truyềng thông và thuyết giảng: “Tâm kết Tâm”.
Nhận thức
Chúa Giêsu cảnh báo: “Xem quả thì biết cây”. “Người tốt thì lấy ra cái tốt từ kho tàng tốt của lòng mình; kẻ xấu thì lấy ra cái xấu từ kho tàng xấu. Vì lòng có đầy, miệng mới nói ra”[5]. Nóisự thật trong tình yêu[6]. Và “Lời mềm mỏng làm nát tan xương cốt”. Do đó, để có thể truyền thông theo sự thật trong tình bác ái, chúng ta phải thanh luyện tâm hồn mình. Chỉ khi lắng nghe và nói bằng một tâm hồn trong sáng thì chúng ta mới có thể nhìn thấy xa hơn những vẻ bề ngoài và vượt qua tiếng ồn không rõ ràng, mà ngay cả trong lãnh vực thông tin, cũng không giúp chúng ta phân định được trong sự phức tạp của thế giới chúng ta đang sống. Truyền thông xã hội có thể được dùng để cổ võ việc trau dồi văn hóa và củng cố nước Thiên Chúa[7]. Mọi người đều có quyền truyền thông. Giáo hội có nhiệm vụ dùng những phương tiện tuyền thông. Và dạy người ta sử dụng đúng đắn các phương tiện này. Bổn phận của mọi thành phần xã hội: dùng những phương tiện truyền thông để tạo những dư luận ngay chính. Phải huấn luyện linh mục tu sĩ giáo dân biết sử dụng các phương tiện truyền thông. Huấn luyện người trẻ biết sử dụng truyền thông đúng đắn các phương tiện này[8].
Là “một trái tim biết nhìn”[9]. Cả tâm cả trí. “Hòa bình đích thực chỉ có thể được xây dựng trong sự tin tưởng lẫn nhau”[10]. Một sự tin tưởng cần đến những người truyền thông không cố thủ, nhưng gan dạ và sáng tạo, sẵn sàng chấp nhận rủi ro để tìm ra một cơ sở thương lượng để gặp gỡ nhau. Với tư cách Kitô hữu, chúng ta biết rằng thực sự nhờ hoán cải tâm hồn mà số phận của hòa bình được định đoạt, bởi vì chiến tranh đến từ bên trong tâm hồn con người[6].Từ tâm hồn tuôn ra những lời nói đúng đắn để phá tan bóng tối của một thế giới khép kín và chia rẽ và xây dựng một nền văn minh tốt hơn nền văn minh mà chúng ta đã nhận được. Đó là nỗ lực đòi hỏi nơi mỗi người chúng ta, nhưng đặc biệt đòi hỏi ý thức trách nhiệm từ phía các chuyên gia truyền thông, để họ thực thi nghề nghiệp của mình như một sứ mạng.
Nói bằng trái tim trong tiến trình hiệp hành
Ngay cả trong Giáo hội, cũng có một nhu cầu lớn lao để lắng nghe và lắng nghe nhau. Đó là món quà quý giá nhất và quảng đại nhất mà chúng ta có thể trao cho nhau. Từ việc lắng nghe không định kiến, chăm chú và sẵn sàng, nảy sinh một “phát ngôn” theo phong cách của Thiên Chúa, được nuôi dưỡng bằng sự gần gũi, trắc ẩn và dịu dàng. Tôi ước mơ về một nền truyền thông của Giáo hội biết để cho Chúa Thánh Thần hướng dẫn, dịu dàng và đồng thời có tính ngôn sứ, biết tìm ra những hình thức và phương thức mới cho việc loan báo kỳ diệu mà nó được mời gọi thực hiện trong thiên niên kỷ thứ ba. Một nền truyền thông đặt mối tương quan với Thiên Chúa và tha nhân, đặc biệt những người thiếu thốn nhất ở trung tâm, và biết thắp lên ngọn lửa đức tin hơn là gìn giữ đống tro tàn của một căn tính tự quy chiếu. Một nền truyền thông mà những nền tảng của nó là lòng khiêm tốn lắng nghe và lòng can đảm nói ngay nói thẳng (parresia), vốn không bao giờ tách rời sự thật khỏi bác ái[11].
Đào luyện
Nghệ thuật ngôn từ: Theo sự thật, trong tình bác ái[12]. William Backus: “Nói với nhau sự thật.” Tác giả đề cập tới đối thoại hiệp thông như một nghệ thuật biết phải nói gì, nói thế nào và nói khi nào tốt nhất, ngay cả trong những câu chuyện đời thường.
Trước hết, nghệ thuật phải biết nói gì? Theo ông, “Hãy nói những gì mình muốn nói với tình yêu và trong tinh thần trách nhiệm”. Như lời Thánh Phaolô: “Bởi thế, một khi đã cởi bỏ sự gian dối, mỗi người trong anh em hãy nói sự thật với người lân cận, vì chúng ta là phần thân thể của nhau”. Tuy nhiên, “Sự thật thường hay mất lòng. Nó dễ gây đau đớn, bất bình. Nhưng dẫu sao, “Thà mất lòng trước mà được lòng sau”. “Người công chính bước đi trong sự thật, con cháu họ được chúc phúc”[13].
Thứ đến, nghệ thuật phải biết nói thế nào? Hãy nói sự thật bằng tình yêu chân thành trong hoàn cảnh và nhu cầu thiết thực. Như Chúa Giêsu, Ngài cũng đã diễn tả trực tiếp yêu cầu: “Hãy theo Ta và Ta sẽ làm cho các con trở nên kẻ đánh cá người”[14]. Và: “Ta muốn, hãy nên sạch”[15]. Ngài cũng thẳng thắn xin: “Hãy cho Ta uống”[16].
Kinh nghiệm cho thấy, “Đụng chạm tới lòng tự ái của người khác là điều tối kỵ.” Thế nhưng, không có phê bình sẽ thiếu vắng tiến bộ. Vì thế, cần có phê và tự phê. Trong trường hợp phải phê bình, thì tỏ ra trân trọng, hiểu biết và chỉ nhắm mục đích duy nhất là đi tìm sự thật, và vì lợi ích chung, theo nguyên tắc khôn ngoan mục vụ của Giáo Hội chúng ta: “Tôn trọng con người và tôn trọng sự thật”. Và sau cùng, điều kiện ắt có và đủ là phải “Lấy tình yêu bao bọc sự thật”[17]. Theo kinh nghiệm: “Hiểu biết làm kiêu căng, nhưng tình yêu cảm hóa”[18]. Tắt một lời, thiếu bác ái, tất cả đều làm lời nói của chúng ta trở nên không chân thật.“Bác ái trong lời nói” vì tình yêu là “Quyền lực cao cả nhất.” Tình yêu có thể phá vỡ ổ khóa tội lỗi, mạnh hơn sự chết có thể chiến thắng sự dữ. Điều cần thiết đối thoại cởi mở và tôn trọng là không bao giờ làm mất thể diện.Truyền thông không bao giờ bị giảm thiểu thành một thứ mưu mẹo, thành một chiến lược tiếp thị, nhưng phải là sự phản ảnh của tâm hồn, là bề mặt hữu hình của một cốt lõi tình yêu vô hình trước mắt. Chúng ta phải là những gì chúng ta truyền thông”[19]. Ngày nay, việc truyền thông thường bị công cụ hóa để thế giới nhìn chúng ta như chúng ta muốn chứ không phải như chúng ta là[20]. Thực sự nhờ hoán cải tâm hồn mà số phận của hòa bình được định đoạt, bởi vì chiến tranh đến từ bên trong tâm hồn con người. Từ tâm hồn tuôn ra những lời nói đúng đắn để phá tan bóng tối của một thế giới khép kín và chia rẽ và xây dựng một nền văn minh tốt hơn nền văn minh mà chúng ta đã nhận được[21].
Kết luận
Thanh luyện trái tim
Chúa Giêsu phục sinh trên đường về Emmaus, nói với họ bằng trái tim, đồng hành cách trân trọng trên con đường đau khổ của họ, yêu thương mở tâm trí họ để hiểu ý nghĩa sâu xa hơn về những gì đã xảy ra. Sự dấn thân truyền thông “bằng trái tim và vòng tay rộng mở” không chỉ liên quan đến các chuyên gia thông tin, mà còn là trách nhiệm của mọi người. Tất cả chúng ta đều được mời gọi tìm kiếm và nói lên sự thật, và làm như thế với lòng bác ái.
Truyền thông từ trái tim đến trái tim: “Để nói tốt, chỉ cần yêu nhiều là đủ”
Tông thư “Totum amoris est”, 400 năm sau cái chết của Thánh Phanxicô Salê. Năm 2023, lễ kỷ niệm 100 năm tuyên bố ngài là bổn mạng của các nhà báo Công giáo với Thông điệp “Rerum omnium perturbationem”. Chúng ta có thể nói về ngài rằng “ăn nói dịu dàng thì tăng thêm bạn hữu, phát biểu dễ thương thì tăng thêm lời thân ái”. Một trong những tuyên bố nổi tiếng nhất của ngài, “trái tim nói với trái tim”, đã truyền cảm hứng cho nhiều thế hệ tín hữu, mà thánh John Henry Newman đã biến thành khẩu hiệu của mình, Cor ad cor loquitur. “Để nói tốt, chỉ cần yêu nhiều là đủ”, là một trong những xác tín của ngài. Phải là sự phản ảnh của tâm hồn, là bề mặt hữu hình của một cốt lõi tình yêu vô hình trước mắt. Ngài nhắc nhở cho chúng ta rằng “chúng ta là những gì chúng ta truyền thông”. Một bài học đi ngược lại với ngày nay, vào thời đại mà, như chúng ta đang sống đặc biệt trên các mạng xã hội, việc truyền thông thường bị công cụ hóa để thế giới nhìn chúng ta như chúng ta muốn chứ không phải như chúng ta là. Xin Chúa Giêsu, Lời tinh tuyền tuôn trào từ trái tim của Chúa Cha, giúp chúng ta làm cho việc truyền thông của chúng ta được tự do, trong sáng và thân ái.
Phương thức: Giáo Dân Chầu Thánh Thể. Tâm kề Tâm. Tâm chuyển Tâm. Xin Chúa Giêsu, Lời sự thật và tình yêu, giúp chúng ta nói lên sự thật trong tình bác ái, để cảm thấy mình là những người bảo vệ nhau[22]. “Xin uốn lòng chúng con nên giống trái tim Chúa”.
Truyền thông TGP/SG tháng Giêng, 2023
Lm. Nguyễn Văn Hinh (D.Min)
————————————–
[1] Thông điệp Deus caritas est, số. 31.
[2] Tông thư Totum amoris est (28 /12/ 2022).
[3]Tông thư Sabaudiae gemma, nhân dịp kỷ niệm 400 năm ngày sinh của thánh Phanxicô Salê, Tiến sĩ Hội Thánh 29/1/1967.
[4] Sứ điệp Ngày Thế giới Truyền thông Xã hội lần thứ 56 (24/1/2022).
[5] Thông điệp Fratelli tutti (3/10/2020), số 201.
[6] Xem Sứ điệp Ngày Thế giới Hòa bình lần thứ 56, 1/1/2023.
———————————
[1] Truyền & thuyết: Truyền thông và thuyết giảng
[2] Thánh John Henry Newman:
[3]Êp 4, 15
[4] Đức Phanxicô, chủ đề Sứ điệp Ngày Thế giới Truyền thông Xã hội lần thứ 57
[5] Lc 6, 44-45
[6] Êp 4, 15, 25
[7] GD 9
[8] TT 3, 5,8, 14, 15, 16
[9] Đức Bênêđíctô XVI
[10] Thánh Gioan XXIII,thông điệp Pacem in terris, số 61
[11] Đức Phanxicô, chủ đề Sứ điệp Ngày Thế giới Truyền thông Xã hội lần thứ 57
[12] Êp 4, 15
[13]Prov. 20: 7, RSV
[14]Mc 1: 17.
[15]Mc 1: 41.
[16]Jn 4: 7.
[17]Ibid., 156-173.
[18]1Cor. 8: 1.
[19] Thánh Phanxicô Salê
[20] Đức Thánh Cha
[21] Đức Thánh Cha Phanxicô
[22] Phanxico, Rôma, ngày 24 tháng Giêng năm 2023, lễ nhớ thánh Phanxicô Salê.
Các tin khác